फाइभजीको सम्भाव्यता अध्ययन गर्दै सरकार

विश्वास रेग्मी
काठमाडौँ, फागुन १० गते । सरकारले देशका चार सहरमा फाइभजी सञ्चालनको व्यावसायिक सम्भाव्यताको अध्ययन गर्ने भएको छ ।
सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्रालयका सहसचिव अनिलकुमार दत्तका अनुसार अति उच्च गतिको फाइभजीको व्यावहारिक प्रयोगका सम्भावनालाई समेत समेटेर अध्ययन गरिनेछ । अध्ययनको काम भने नेपाल टेलिकमले गर्नेछ । उहाँले काठमाडौँ, पोखरा, विराटनगर र वीरगञ्जमा यस्तो अध्ययन गर्ने सरकारको तयारी रहेको दिनुभयो । डिजिटल नेपाल कार्यक्रमले समेटेका कतिपय उद्देश्य पूरा गर्न फाइभजी प्रविधिको समेत आवश्यकता हुने भएकाले त्यससँगै जोडेर अध्ययन हुने उहाँले बताउनुभयो ।
गत माघ २२ मा आयोजित कम्पनीको १७औँ वार्षिकोत्सव कार्यक्रममा सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री पार्वत गुरुङले चालू आर्थिक वर्ष २०७७÷७८ भित्रै फाइभजी परीक्षणका लागि टेलिकमलाई निर्देशन दिनुभएको थियो ।
सोही कार्यक्रममा नेपाल टेलिकमका प्रबन्ध निर्देशक डिल्लीराम अधिकारीले फाइभजी सञ्चालनका लागि परीक्षण तथा अध्ययन गर्ने योजना उल्लेख गर्नुभएको थियो । त्यस्तै यसको व्यावसायिक सञ्चालनका लागि प्रारूप तयार गर्ने योजना रहेको पनि उहाँले बताउनुभएको थियो । विश्वमा केही विकसित देशले परीक्षणका रूपमा फाइभजी सुरु गरे पनि यसको पूर्ण व्यावसायिक प्रयोग भने भइसकेको छैन । सरकारले परीक्षणपूर्व नै त्यसमा हुने लगानी, लाभ र प्रयोगबारे स्पष्ट हुन अध्ययन गर्न खोजेको सहसचिव दत्तले बताउनुभयो ।
केही समयअघि मात्रै नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणले फाइभजीका लागि फ्रिक्वेन्सी पहिचान गरेको थियो । प्राधिकरणले राष्ट्रिय फ्रिक्वेन्सी व्यवस्थापन फोरम गठन गरेर सोही फोरमलाई फाइभजी फ्रिक्वेन्सी सिफारिस गर्ने जिम्मेवारी दिएको थियो । फोरमले गरेको सिफारिसकै आधारमा प्राधिकरणले सात सय, नौ सय, दुई हजार छ सय, तीन हजार तीन सय, तीन हजार चार सय, तीन हजार छ सय, चार हजार तीन सय र २६ गिगाहर्ज ब्यान्डमा फाइभजी फ्रिक्वेन्सी उपलब्ध गराउन सकिने टुङ्गो लगाएको थियो । प्राधिकरणले यसरी टुङ्गो लगाएको ब्यान्डलाई अन्तिम स्वीकृतिका लागि रेडियो फ्रिक्वेन्सी नीति निर्धारण समितिसमक्ष सिफारिस गरेको छ । सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री अध्यक्ष रहने उक्त समितिले अन्तिम टुङ्गो लगाएपछि मात्रै फ्रिक्वेन्सी ब्यान्ड पहिचान हुनेछ ।
व्यावसायिक सम्भावना र लगानीलाई मात्र हेरेर प्रविधिको उपयोगमा पछि पर्न नहुने भएकाले फाइभजीसम्बन्धी आधारभूत तयारीको काम थालिएको प्राधिकरणका अध्यक्ष पुरुषोत्तम खनालले बताउनुभयो । तत्कालै फाइभजी प्रयोगको सम्भावना नरहे पनि भविष्यको तयारीका लागि फ्रिक्वेन्सी पहिचानलगायतका काम अगाडि बढाइएको उहाँले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार फाइभजी प्रविधि सञ्चालनका लागि सेवा प्रदायक पनि इच्छुक रहेकाले परीक्षणको काम भने छिट्टै हुन सक्नेछ ।
उपकरण–उपकरणबीच सम्पर्क स्थापित गरी डिजिटल प्रणालीमार्फत कार्य सम्पन्न गर्न फाइभजीको अवधारणा ल्याइएको हो । कुनै किसिमको अवरोध (लेटेन्सी)बिना नै डेटा प्रवाह हुने भएकाले यो अत्यन्त उच्च गतिको इन्टरनेट सुविधा हुनेछ । खासगरी व्यावसायिक प्रयोजनका लागि फाइभजी उपयोगी मानिएको छ । चालकविहीन कारको अवधारणा फाइभजीबाटै सम्भव भएको हो । यसबाहेक मेडिकल, कृषिलगायत क्षेत्रमा आमूल परिवर्तनका लागि पनि फाइभजी प्रयोग गर्न सकिने तथ्य बाहिर आएको छ ।