लोकसेवा तयारी सामग्री (वस्तुगत प्रश्नोत्तर)

१. राष्ट्रिय जनगणना २०७८ को प्रारम्भिक नतिजाअनुसार नेपालको जनसङ्ख्या कति पुगेको छ ?
 २,९१,९२,४८०
– २०६८ सालको जनगणनाभन्दा २०७८ को जनगणनामा कुल जनसङ्ख्या १०.१८ प्रतिशतले बढेको ।
– २०७८ कोे जनगणनाअनुसार जनसङ्ख्या वृद्धिदर (सरदर वार्षिक) ०.९३ प्रतिशत रहेको ।
– २०६८ सालकोे जनगणनाअनुसार नेपालको जनसङ्ख्या २,६४,९४,५०४ थियो भने जनसङ्ख्या वृद्धिदर १.३५ प्रतिशत रहेको थियो ।
– केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागले २०७८ कात्तिक २५ देखि मङ्सिर ९ गतेसम्म सञ्चालन गरेको जनगणनाको प्रारम्भिक नतिजा २०७८ माघ १२ गते सार्वजनिक गरेको ।
– जनगणना २०७८ को संक्षिप्त झलक
– कुल जनसङ्ख्या : २,९१,९२,४८०
– पुरुष जनसङ्ख्या: १,४२,९१,३११ (४८.९६ प्रतिशत)
– महिला जनसङ्ख्या: १,४९,०१,१६९ (५१.०४ प्रतिशत)
– जनसङ्ख्या वृद्धिदर: ०.९३ प्रतिशत
– सहरी जनसङ्ख्या: ६६.०८ प्रतिशत
– ग्रामीण जनसङ्ख्या: ३३.९२ प्रतिशत
– जनघनत्व:१९८ प्रति व.कि.मि.
– घरपरिवार सङ्ख्या: ६७,६१,०५९
– घरसङ्ख्या: ५६,४३,९४५
– प्रतिपरिवार औसत सदस्य: ४.३२ (सहरी क्षेत्र:४.२५ र ग्रामीण क्षेत्र ४.५५)
– विदेशमा अक्सर बसोवास गर्ने जनसङ्ख्या: २१,६९,४७८
– (पुरुष: १७,६३,३१५ अर्थात् ८१.२८ प्रतिशत, महिला: ४,०६,१०३ अर्थात् १८.७२ प्रतिशत)
– भौगोलिक क्षेत्रगत आधारमा जनसङ्ख्या हिस्सा
– हिमाली क्षेत्र: ६.०९ प्रतिशत
– पहाडी क्षेत्र: ४०.२५ प्रतिशत
– तराई क्षेत्र: ५३.६६ प्रतिशत
– प्रदेशगत जनसङ्ख्या
– प्रदेश १: ४९,७२,०२१ (१७.०३ प्रतिशत)
– मधेस प्रदेश ः ६१,२६,२८८ (२०.९९ प्रतिशत)
– बागमती प्रदेश ः ६०,८४,०४२ (२०.८४ प्रतिशत)
– गण्डकी प्रदेश ः २४,७९, ६४५ (८.४९ प्रतिशत)
– लुम्बिनी प्रदेश ः ५१,२४,२२५ (१७.५५ प्रतिशत)
– कर्णाली प्रदेश ः १६,९४,८८९ (५.८१ प्रतिशत)
– सुदूरपश्चिम प्रदेश ः २७,११,२७० (९.२८ प्रतिशत)
– सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको प्रदेश ः मधेस (६१,२६,२८८ (२०.९९ प्रतिशत)
– सबैभन्दा कम जनसङ्ख्या भएको प्रदेश ः कर्णाली (१६,९४,८८९ (५.८१ प्रतिशत)
– सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको जिल्ला ः काठमाडौँ (२०,१७,५३२)
– सबैभन्दा कम जनसङ्ख्या भएको जिल्ला ः मनाङ (५,६४५)
– सबैभन्दा धेरै जनसङ्ख्या भएका प्रमुख ५ जिल्ला ः क्रमशः काठमाडौँ, मोरङ, रूपन्देही, झापा र सुनसरी
– सबैभन्दा कम जनसङ्ख्या भएका पाँच जिल्ला ः क्रमशः मनाङ, मुस्ताङ, डोल्पा, रसुवा र हुम्ला
– सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या वृद्धिदर रहेको जिल्ला ः भक्तपुर
– जनसङ्ख्या वृद्धिदर नेगेटिभ रहेको जिल्ला सङ्ख्या ः ३२
– नगरपालिकाको आधारमा सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या ः काठमाडौँ म.न.पा (८,६५,९०६)
– नगरपालिकाको आधारमा सबैभन्दा कम जनसङ्ख्या ः डोल्पाको ठुलीभेरी न.पा. (१०,१८७ जना)
– गाउँपालिकागत हिसाबले सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको गाउँपालिका ः वैजनाथ गा.पा. (बाँके, ७०,३१५)
– गाउँपालिकागत हिसाबले सबैभन्दा कम जनसङ्ख्या भएको गाउँपालिका ः मनाङको नर्पाभूमि गा.पा.
(४२२ जना)
– नेपाल सरकारबाट घोषित २९३ वटा नगरपालिकामा रहेको जनसङ्ख्यालाई सहरी क्षेत्रको जनसङ्ख्या र ४६० गाउँपालिकामा रहेको जनसङ्ख्यालाई ग्रामीण क्षेत्रको जनसङ्ख्या मानी ग्रामीण तथा सहरी जनसङ्ख्याको वर्गीकरण गरिएको ।
– २०७८ को जनगणनाअनुसार तराईमा जनसङ्ख्या ३.९ प्रतिशतले वृद्धि भएको । २०६८ मा तराईमा कुल जनसङ्ख्या ५०.२७ प्रतिशत हिस्सा रहेकोमा २०७८ मा ५३.६६ प्रतिशत पुगेको ।
– पहाडमा २०६८ मा ४३.०१ प्रतिशत रहेकोमा २०७८ मा ४०.२५ प्रतिशतमा झरेको ।
– हिमाली क्षेत्रमा २०६८ मा ६.७३ प्रतिशत हिस्सा रहेकोमा २०७८ मा ६.०९ प्रतिशत रहेको ।
– भौगोलिक क्षेत्रको आधारमा प्रतिपरिवार औसत सदस्य
– हिमाली क्षेत्र ः ४.२७ जना
– पहाडी क्षेत्र ः ३.९५ जना
– तराई क्षेत्र ः ४.६५ जना
– प्रदेशगत आधारमा परिवारमा औसत सदस्य सङ्ख्या सबैभन्दा कम ः गण्डकी प्रदेश (३.६६ जना)
– प्रदेशगत आधारमा परिवारमा औसत सदस्य सङ्ख्या सबैभन्दा बढी ः मधेस प्रदेश (५.१५ जना)
– जिल्लागत आधारमा औसत सदस्य सङ्ख्या सबैभन्दा कम ः दोलखा जिल्ला (३.४१ जना)
– जिल्लागत आधारमा औसत सदस्य सङ्ख्या सबैभन्दा बढी ः रौतहट, बारा, र कपिलवस्तु (५.५० जना)

२. अन्तर्राष्ट्रिय भन्सार दिवस कहिले मनाइन्छ ?
 जनवरी २६
– सन् २०२२ मा मनाइएको ७०औँ अन्तर्राष्ट्रिय भन्सार दिवस ‘स्केलिङ अप कस्टमस् डिजिटल ट्रान्सफर्मेसन वाइ इम्ब्रेसिङ ए डाटा इकोसिस्टम (क्अबष्लिन गउ ऋगकतयmक म्ष्नष्तब ित्चबलकायचmबतष्यल दथ भ्mदचबअष्लन ब म्बतब ऋगतिगचभ बलम द्यगष्मिष्लन ब म्बतब भ्अयकथकतझ) नाराका साथ मनाइएको ।

३. अमेरिकाका पाँच राज्यमा हालै आएको ठूलो हिमआँधी कुन हो ?
 बम साइक्लोन (सन् २०२२ जनवरी)
– अमेरिकाको इस्ट कोस्ट क्षेत्रमा हिमआँधी भयानक बन्दा त्यहाँका पाँचवटा (न्युयोर्क, न्युजर्सी, मेरिल्यान्ड, रोड आइल्यान्ड र भर्जिनिया) राज्यमा आपत्कालीन स्थिति घोषणा गरिएको ।
– यस आँधीलाई मध्य अक्षांशीय चक्तपातका रूपमा
समेत चिनिने ।

४. संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय बालकोषको नोबल पुरस्कार कहिले प्राप्त गरेको हो ?
 सन् १९६५

५. विश्व मानचित्रमा नेपालको जस्तो आकृति गएको देश कुन हो ?
 पोर्चुगल

६. देश र महादेशको नाम एउटै भएको देश कुन हो ?
 अस्ट्रेलिया

७. नेपालको चीनसँग दौत्य सम्बन्ध कहिले कायम भएको हो ?
 सन् १९५५ अगस्ट १
– नेपाल र चीनबीच शान्ति तथा मैत्री सन्धि सन् १९६० अप्रिल २८ मा भएको ।
– नेपाल र चीनबीच सीमासम्बन्धी सम्झौता सन् १९६१ मा भएको ।
– नेपाल र चीनबीच सीमासम्बन्धी प्रोटोकलमा सन् १९७९ मा हस्ताक्षर भएको ।
– काठमाडौँ उपत्यकामा बस्ती बसाउने मञ्जुश्री चीनबाट आएका ।
– नेपालको बारेमा यात्रा वृत्तान्त लेखी प्रचारप्रसार गर्ने पहिलो चिनियाँ नागरिक हुयान साङ रहेका ।
– चिनियाँ झाङ जियानले पहिलोपल्ट सन् ४०६ मा लुम्बिनीको भ्रमण गरेका ।
– प्राचीनकालमा नेपालको भ्रमण गर्ने दुई चिनियाँ यात्री : हुयान साङ र फाहियान रहेका ।

८. प्रशासनमा ह (एक्स) र थ् (वाइ) को सिद्धान्त केसँग सम्बन्धित छ ?
 उत्प्रेरणा

९. गोस्वारा हुलाकको पुरानो नाम के हो ?
 नेपाल हुलाक घर

१०. भित्ते पात्रोको प्रचलन कुन देशबाट सुरु भएको हो ?
 इजिप्ट

११. चाल शक्तिलाई विद्युत् शक्तिमा परिवर्तन गर्ने यन्त्र कुन हो ?
 डायनामो

१२. विद्युत् शक्तिलाई चाल शक्तिमा परिवर्तन गर्ने यन्त्र कुन हो ?
 मोटर

१३. मिस इको नेपाल २०२२ को उपाधि जित्ने युवती को हुन् ?
 सोफिया भुजेल
– भुजेलले इजिप्टमा आयोजना हुने अन्तर्राष्ट्रिय सौन्दर्य प्रतियोगिता ‘मिस इको इन्टरनेसनल २०२२’ मा नेपालको प्रतिनिधित्व गर्ने भएकी ।
– यसअघि अनुष्मा रायमाझीले ‘मिस इको इन्टरनेसनल २०२०’ मा ‘मिस इको एसिया’ उपाधि नेपाल ल्याउन सफल भएकी ।
– पर्यटन र वातावरणको विषयलाई मुख्य कार्यक्षेत्र बनाई इजिप्टमा सन् २०१५ देखि यो प्रतियोगिता सुरु भएको ।

१४. नेपालबाहिर बनेको पहिलो नेपाली चलचित्र कुन हो ?
 सत्य हरिशचन्द्र
– (यो नेपाली भाषाको पहिलो चलचित्र हो ।)

१५. नेपालको प्रामाणिक समय कुन हिमाललाई आधार मानेर कायम गरिएको छ ?
 गौरीशङ्कर
– दोलखा जिल्लामा पर्ने गौरीशङ्कर हिमाललाई काटेर गएको ८६ डिग्री १५ मिनेट पूर्वी देशान्तरलाई आधार मानेर नेपालको प्रामाणिक समय निर्धारण गरिएको,
– नेपालको प्रामाणिक समय वि.सं.२०४२ वैशाख १ गतेदेखि लागू भएको,
– नेपालको समय ग्रीनविचको समयभन्दा ५ घन्टा ४५ मिनेट छिटो रहेको,
– बेलायतको ग्रीनविच हुँदै गएको ० डिग्री देशान्तर रेखालाई आधार मानी सन् १८८४ नोभेम्बर १ मा विश्वको प्रामाणिक समय निर्धारण गरिएको ।

१६. ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेसनलले सन् २०२२ जनवरी २५ मा प्रकाशित गरेको भ्रष्टाचारसम्बन्धी प्रतिवेदनअनुसार नेपाल कतिऔँ स्थानमा रहेको छ ?
 ११७ औँ
– सूचकाङ्कमा समावेश १८० देशमध्ये डेनमार्क, फिनल्यान्ड र न्युजिल्यान्डले कुल १०० मा ८८ अङ्क प्राप्त गरी सबैभन्दा कम भ्रष्टाचार हुने मुलुकको अग्रस्थान ओगटेका ।
– दक्षिणी सुडान ११ अङ्क प्राप्त गरी सबैभन्दा बढी भ्रष्टाचार हुने मुलुकको रूपमा परेको ।
– भ्रष्टाचारसम्बन्धी सूचकाङ्कमा दुईतिहाइ मुलुकले ५० भन्दा कम अङ्क (स्कोर) प्राप्त गरी बढी भ्रष्टाचार हुने मुलुकका रूपमा रहेका ।
– ४३ अङ्कलाई औसत ग्लोवल स्कोर मानिएको । यो भन्दा कम अङ्क पाउनेलाई भ्रष्टाचार व्याप्त भएको मुलुकका रूपमा दर्ज गरिएको ।
दक्षिणी एसियाली राष्ट्रहरूको स्थिति

राष्ट्र प्राप्ताङ्क स्थान
भुटान ६८ २५ औँ
माल्दिभ्स ४० ८५ औँ
भारत ४० ८५ औँ
श्रीलङ्का ३७ १०२ औँ
नेपाल ३३ ११७ औँ
पाकिस्तान २८ १४० औँ
वङ्गलादेश २६ १४७ औँ
अफगानिस्तान १६ १७४ औँ

– ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेसनलले सन् १९९५ देखि हरेक वर्ष भ्रष्टाचारसम्बन्धी प्रतिवेदन सार्वजनिक गर्ने गरेको ।
– ट्रान्सपरेन्सीले यो सूचीमा नेपाललाई सन् २००४ देखि समावेश गरेको ।
सन् २००४ देखि नेपालको भ्रष्टाचार सूचकाङ्क

वर्ष (सन्) स्थान वर्ष
(सन्) स्थान
२००४ १३९ २००५ ११६
२००६ १२६ २००७ १३०
२००८ १३१ २००९ १२२
२०१० १२४ २०११ ११३
२०१२ १३९ २०१३ ११६
२०१४ १२६ २०१५ १३०
२०१६ १३१ २०१७ १२२
२०१८ १२४ २०१९ ११३
२०२० ११७ २०२१ ११७

प्रस्तुतकर्ता : टङ्क के.सी.