विकासका लागि अन्तरपालिका सहकार्य

नगेन्द्र सापकोटा

काठमाडौँ, कात्तिक २ गते । भूगोल जोडिएका स्थानीय तहबीच अन्तरपालिका सहकार्य गरी विकासका एकीकृत पूर्वाधार निर्माण गर्न थालिएको छ । पालिकाभित्र एकीकृत र ठूला पूर्वाधार निर्माण गरी सामूहिक योजना सञ्चालन गर्न उनीहरूले अन्तरपालिका सहकार्य सुरु गरेका हुन् ।
नुवाकोटको शिवपुरी गाउँपालिकाका अध्यक्ष रामकृष्ण थापाले सीमा जोडिएका क्षेत्रमा पर्यटकीय पूर्वाधार निर्माण गर्न अन्तरपालिका सहकार्य सुरु भएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “सीमा जोडिएका क्षेत्रमा पर्यटकीय पूर्वाधार निर्माणका लागि अन्तरपालिका सहकार्य प्रभावकारी हुने देखिएर शिवपुरी गाउँपालिकाले काठमाडौँको टोखा, गोकर्णेश्वर, तारकेश्वर, कागेश्वरी मनोहरा र सिन्धुपाल्चोकको मेलम्ची नगरपालिकासँग सहकार्य गरी शिवपुरीसम्म पदमार्ग निर्माणका लागि प्रारम्भिक कार्य अगाडि बढाएको छ ।”
पञ्चकन्या गाउँपालिका र शिवपुरी गाउँपालिकाको सिमानामा रहेको त्रिवेणी धामको विकासका लागि यी दुई पालिकाबीच सहकार्य भएको छ । त्यस्तै सिद्धार्थ राजमार्गमा अवस्थित पालिकाहरूबीच ‘सिद्धार्थ आर्थिक करिडोर निर्माण’मा सहकार्य भइरहेको छ । धुलिखेल,

बनेपा र पनौती नगरपालिकाले आपसी सहकार्यमा ‘काभ्रे खानेपानी आयोजना’ सञ्चालन गरिरहेका छन् । काठमाडौँ उपत्यकाका नगरपालिकाबीच उपत्यका नगरपालिका फोरम निर्माण भएको छ । ललितपुरका दक्षिण क्षेत्रमा रहेका तीनवटा गाउँपालिकाले अध्यक्ष फोरम निर्माण गरी एकीकृत रूपमा अन्तरपालिका विकास निर्माण गर्ने कार्य सुरु गरेका छन् । नेपाल नगरपालिका सङ्घका अनुसार काठमाडौँं महानगरपालिकाद्वारा प्रवद्र्धन गरिएको नगर–नगर साझेदारी कार्यक्रमले काठमाडौँ जिल्लाका १० वटै नगरपालिकामा पर्यटकीय पूर्वाधार निर्माण भएको छ ।
स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐनले एकभन्दा बढी गाउँपालिका र नगरपालिकाको साझेदारीमा संयुक्त लागानी गरी पूर्वाधार निर्माण गर्न सक्ने व्यवस्था गरेको छ । ऐनमा अन्तरपालिका सहकार्य गर्नका लागि बृहत् पूर्वाधार निर्माण, ठूला मेसिन तथा औजार खरिद र व्यवस्थापन, यातायात सञ्चालन तथा व्यवस्थापन, बस्ती विकास तथा भूउपयोग योजना सञ्चालन गर्न सक्ने व्यवस्था छ । त्यस्तै पर्यटन प्रविधि तथा संस्कृतिको प्रवद्र्धन र विकास, स्थानीय बजार व्यवस्थापन र वातावरण संरक्षण, भौतिक र आर्थिक सहयोग गर्न सक्ने व्यवस्था ऐनमा छ ।

नेपाल नगरपालिका सङ्घका कार्यकारी निर्देशक कलानिधि देवकोटाले अन्तरपालिका सहकार्यले दुई वा तीन पालिका जोड्ने योजना प्रभावकारी रूपमा सञ्चालन हुन थालेको जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार अन्तरपालिका सहकार्यले सामूहिक लगानीलाई प्रोत्साहन पुगिरहेको छ । यसबाट एकीकृत पुँजी निर्माण हुनुका साथै साधन, स्रोत र पूर्वाधारमा दोहोरो लागत तथा व्ययभार घट्दै गएको छ । यसरी समन्वय गरी सञ्चालन गरिएका पालिकामा आन्तरिक आयसमेत वृद्धि भएको देवकोटाले बताउनुभयो ।

उपत्यका नगरपालिका फोरमका उपाध्यक्ष एवं ललितपुर महानगरपालिकाका प्रमुख चिरिबाबु महर्जनले अन्तरपालिका सहकार्य र समन्वयले पालिकाभित्र भएका साझा समस्यालाई सामूहिक रूपमा समाधान गर्न सकिने आधार तयार भएको बताउनुभयो । उहाँका अनुसार काठमाडौँ उपत्यकामा रहेका १८ वटै नगरपालिकाबीचको साझेदारीमा उपत्यकाको फोहोर व्यवस्थापन, पर्यटकीय पूर्वाधार निर्माण, सम्पदा संरक्षण, पार्क निर्माण ट्राफिक व्यवस्थापन, प्रदूषण नियन्त्रण गर्न सहज भएको छ । “अन्तरपालिका सहकार्यले उपत्यकालाई व्यवस्थित सहर निर्माण गर्ने कार्यका लागि आधार तयार भएको छ”, उहाँले भन्नुभयो, “अन्तरपालिका सहकार्यलाई निरन्तरता दिँदै उपत्यकाको साझा समस्यालाई सामूहिक रूपमा समाधान गर्न सकिन्छ ।”