चरामैत्री विद्युत् प्रसारण

विद्युत्को माग दिनानुदिन बढ्दो छ र त्यसैको आपूर्तिका लागि विद्युत् उत्पादन र त्यसको प्रसारणका लागि आवश्यक संरचना पनि थपिँदै छन् । योसँगै पछिल्ला दिनमा विद्युत् प्रसारणका संरचनामा चरा ठोकिने र मर्ने क्रम पनि बढ्दै गएको छ । अमेरिकाको विद्युत् प्रसारण लाइनमा करेन्ट लागेर एक वर्षमा एक करोड १६ लाखसम्म चरा मर्ने अध्ययनले देखाएको छ । हावाबाट बिजुली निकाल्ने ‘वाइन्ड टर्बाइन’मा परेर बेलायतमा मात्र हरेक वर्ष एक लाख चरा...

गिद्ध सुरक्षित क्षेत्रको आयाम

मङ्सिर तेस्रो साता सम्पन्न एसियाली गिद्ध लोप हुनबाट बचाउको ११औँ बैठकले नेपालमा विश्वकै पहिलो गिद्धका लागि सुरक्षित क्षेत्र प्रमाणित भएको घोषण ग¥यो । गण्डकी र लुम्बिनी प्रदेशका गिद्धको घना बासस्थान, सुरक्षित आहार केन्द्र (जटायु रेष्टुरेन्ट) र विचरण क्षेत्रलाई समेटी करिब सात हजार २७८ वर्गकिलोमिटर क्षेत्रफललाई गिद्ध सुरक्षित क्षेत्रको मान्यता दिइएको हो । एसियाली गिद्ध लोप हुनबाट बचाँउ–सेभ २४ भन्दा बढी सरकारी निकाय,...

आयातमा निर्भर कृषि प्रधानता

भन्सार विभागले हालै सार्वजनिक गरेको गत आर्थिक वर्ष २०७७/७८ को वैदेशिक व्यापारको तथ्याङ्कअनुसार तीन खर्ब २३ अर्ब ६६ करोड रुपियाँको कृषिजन्य वस्तुको खरिद गरिएको छ । यस वर्ष अहिलेसम्मकै उच्च परिमाणमा खाद्य सामग्री आयात गरिएको छ, जुन यसभन्दा अघिल्लो वर्षको आयभन्दा एक तिहाईले बढी हो । यसमध्ये हाम्रो मुख्य खाना चामलको आयात मात्रै रु. ५० अर्ब ७८ करोड मूल्य बराबरको छ भने मकै रु. १६ अर्ब, हरियो तरकारी रु. ३८ अर्ब ५० करोड, फलफूल...

बेइजिङदेखि अफ्रिकासम्म कुक्कुयात्रा

चराहरू अनुकूल मौसम, सुरक्षित बासस्थान, आहार र प्रजननका लागि एक ठाउँबाट अर्को ठाउँ बसाइँ सरी आउने जाने गर्छन् । बसाइँ सराइ गर्ने चराहरूको संरक्षण, तिनको आहार, बासस्थान र उडान मार्गको सुरक्षाका लागि विश्वव्यापी हातेमालो तथा सचेतना अभिवृद्धि गर्ने उद्देश्यले हरेक वर्ष अङ्ग्रेजी मे महिनाको दोस्रो शनिबार विश्व बसाइँ सराइ चरा दिवस मनाइन्छ । जसअनुसार आज विश्व बसाइँ सराइ चरा दिवस–२०२१ हो । चराहरूको बसाइँ सराइको सन्दर्भ...

सङ्कटमा सारस

अग्लो खुट्टा, लामो घाँटी र आकर्षक शारीरिक बनावट हुने सारस चरा समूहमा संसारमा १५ प्रजाति छन् । सिमसार र यसवरपरका क्षेत्रमा बस्न रुचाउने सारस समूहका चार प्रजातिमात्र नेपालमा पाइन्छन् । यीमध्ये सारसमात्र नेपालको रैथाने पन्छी हो, जुन तराईमा चितवन पश्चिमका जिल्लामा पाइन्छ । कालो टाउके सारस, लक्ष्मण सारस र क¥याङकुरुङ सारस भने नेपालमा जाडोयाममा बसाइँ–सराइ गरी आउने प्रजाति हुन् । लक्ष्मण र क¥याङकुरुङ सारस हिउँदे आगन्तुक...

दुर्लभ चीरसँग जम्काभेट

कालिज प्रजातिका चरा समूहमा पर्ने सुन्दर पन्छी चीर विश्वमै दुर्लभ र नेपालको वन्यजन्तु ऐनद्वारा संरक्षित चरा हो । नेपालमा कालीगण्डकी नदी पश्चिमको मध्य पहाडमा १५ सयदेखि तीनहजार ५० मिटरसम्मको उचाइमा अभिलेख गरिएको यो चरा नेपालबाहेक भारत र पाकिस्तानमा मात्र पाइन्छ । मध्यपहाडका भिराला घाँसे तथा छरिएका रुख भएका चट्टानी पहराहरूमा बस्ने चीर मुख्यतया चोरीशिकार र बासस्थान विनाशले लोप हुने अवस्थामा छ । मासुका लागि यसको अवैध...

गिद्ध संरक्षणमा हातेमालो

सिकार नगरी मरेका जनावरको मासु अर्थात् सिनो खाएर वातावरण स्वच्छ, सफा र सन्तुलित राख्ने प्रकृतिको कुचिकारका रूपमा परिचित छन्, गिद्ध । आजभन्दा करिब २५÷३० वर्षअघि संसारमा सजिलै र ठूलो सङ्ख्यामा पाइने गिद्ध पछिल्ला समयमा संसारबाटै लोप हुने अवस्थामा पुगेका छन् । नेपालमा सन् १९८० को दशकमा अनुमानित १० देखि १६ लाखको सङ्ख्यामा रहेका गिद्ध अहिले ९० प्रतिशतभन्दा बढीले घटेर २० हजारभन्दा कममा सीमित भएको बताइन्छ । यसप्रकारको...