बहसमा खुवालुङ

नेपाल भौगोलिक रूपमा धेरै विशाल छैन । तर, यहाँ बसोवास गर्ने विविध जातजाति, धर्म, भाषा, संस्कार, संस्कृति, प्रथा–परम्परा विशाल रहेका छन् । त्यही भएर यिनै विविधताभित्रका अनेक पक्षमा समय–समयमा कुनै न कुनै विवाद देखापर्ने गर्छ । त्यसैको एउटा उदाहरण किरातले आफूहरूको एक प्राचीन धार्मिक थलो मानेको ‘खुवालुङ’ पनि हो । यसबारे केही समय निकै ठूलो बहस भयो, जुन अहिल पनि जारी छ । भौगोलिक अवस्थिति हेर्दा यो ‘खुवालुङ’ देशको पूर्वी...

चाहिन्छ सक्षम व्यक्तित्व

नेपालको प्राचीन राजनीतिक परिवेशलाई नियाल्दा इतिहासकालदेखि नै यहाँ राजतन्त्रात्मक व्यवस्थाबाट राज्य सुरु भएको देखिन्छ । जसअनुसार नेपाल (काठमाडौँ उपत्यका)मा पहिलो राज्य व्यवस्था किरात जातिले स्थापित गरेका थिए भन्ने बुझिन्छ । त्यसरी स्थापित भएको किरात वंशको राज्यपछि क्रमशः लिच्छवि, मल्ल र शाह वंशका राजाहरूबाट राज्य सञ्चालन भई आएको देखिन्छ । गोरखाका राजा पृथ्वीनारायण शाहदेखि सुरु भएको शाहवंशीय राजतन्त्रात्मक...

राजनीतिक दरारको पीडा

नेपालको राजनीतिक व्यवस्था राजतन्त्रात्मक रूपमा सुरु भएको देखिन्छ । जसअनुसार नेपाल (काठमाडौँ उपत्यका) बाट पहिलो राज्य व्यवस्थाको अस्तित्व किरात जातिले स्थापित गरेका थिए भन्ने बुझिन्छ । किरात वंशको राज्यपछि क्रमशः लिच्छवि, मल्ल र शाहवंशका राजाहरूबाट राज्य सञ्चालन भइआयो । त्यसरी यहाँ प्राचीनकालदेखि सुरु भएको राजतन्त्रात्मक व्यवस्था शाह वंशको समयमा विक्रम संवत् २०६५ सालमा मात्र अन्त्य भयो । राज्य एकीकरणपूर्वको...

नटुङ्गिएको आन्दोलन

नेपालको प्राचीन राजनीतिक इतिहास हेर्दा यहाँ गोपाल वंश, महिषपाल वंश र किरात वंशका राजाहरूको राजतन्त्रात्मक व्यवस्थाबाट राज्य सुरु भएको देखिन्छ । जसअनुसार तिनै राजवंशहरूबाट नेपाल (काठमाडौँ उपत्यकाबाट) राज्यको अस्तित्व स्थापित भएपछि क्रमशः लिच्छवि वंश, मल्ल वंश र शाह वंशका राजाहरूबाट राज्य व्यवस्थालाई कायम रहिआएकोमा शाहवंशीय राजा ज्ञानेन्द्रको राज्यकाल विक्रम संवत् २०६५ मा आएर वंशीय राज्यसत्ता अन्त्य भयो ।...