महाशिवरात्रिको महत्त्व

आज महाशिवरात्रि । समस्त हिन्दु धर्मावलम्बीका लागि महत्त्वपूर्ण दिन । यस दिन नेपालको पशुपतिनाथ, शिव मन्दिर र भारत तथा विश्वका शिवजीको मन्दिरमा असङ्ख्य साधु, सन्त, तपस्वीलगायत हजारौँ तीर्थयात्रीको उपस्थिति रहन्छ । मानव कल्याणका लागि विषलाई आफ्नो कण्ठमा राखी त्यसको डाहाबाट मुक्त हुन त्रिशूलबाट जल निकाली कुण्ड बनाई त्यही कुण्डमा विराजमान भएकाले गोसाइँकुण्डको विशेष महत्त्व छ । अठार पुराणमा शिवको महिमा छ । शिव...

इन्द्रजात्रा

लिच्छविकालीन राजा गुणकामदेवले इन्द्रध्वज लिङ्गो गाडी इन्द्र देवताको मूर्ति त्यहीँ राखेर कान्तिपुरमा इन्द्रजात्रा प्रारम्भ गरेका थिए । इन्द्रजात्राको लिङ्गो स्थापना गरी कुमारीको रथयात्रामा सहभागी हुने परम्परा नेपालको सांस्कृतिक प्रतिष्ठा बनेको छ । कुमारीको रथयात्रा विक्रम संवत् १८१० देखि चलेको हो । यो प्रचलनलाई जयप्रकाश मल्लले उठान गरेका थिए । जीवित देवीका रूपमा कुमारीको पूजा गरिन्छ । कुमारीलाई काली भगवतीको...

शिव महिमा र साउने सोमबार

आराध्यदेव पशुपतिनाथ नेपाल, भारत तथा विश्वका विभिन्न शिव मन्दिर, महादेवस्थानहरूमा हिन्दु नरनारीबाट भक्तिपूर्वक पूजा–आराधना गरिनुमा साउने सोमबारको ठूलो महिमा छ । संसारका हिन्दुहरू ठूलो उत्साहका साथ पशुपतिनाथ लगायत नेपाल, भारत तथा विश्वमा अवस्थित शिव मन्दिरहरूमा आराधनाको लागि साउनको सोमबार भक्तजनको ठूलो भिड लाग्दछ । पशुपतिनाथ हिन्दुहरूका लागि ठूलो तीर्थस्थल हो । प्रथम गोपालवंशी राजा भुक्तमानले पशुपतिनाथको...

विक्रम संवत्को अन्तर्य

आज २०७८ साल वैशाख १ गते विक्रम संवत्को नयाँ वर्ष प्रारम्भ भएको छ । मीन राशि समाप्त भई मेष राशि प्रारम्भ हुनासाथ अर्थात् मेषमा सूर्यले प्रवेश गरेको दिन वैशाख १ गते नव वर्ष प्रारम्भ हुन्छ । विक्रम संवत् वैदिककालदेखि प्रचलित तिथि र बारको अवलम्बन गर्दै आएको राष्ट्रिय संवत् हो । ज्योतिषहरूको सम्मेलनको सुझावका आधारमा तिथिमा अन्तर नपर्ने गरेर तत्कालीन प्रधानमन्त्री चन्द्रशमशेरले विक्रम संवत् १९६१ मा शासन व्यवस्थामा...

गौरवमय दिन

पुस २७ गते राष्ट्रनिर्माता नायक पृथ्वीनारायण शाहको २९९ औँ जन्मजयन्ती । साम्राज्यवादी शक्तिसँग भिडेर स्थापित भएको राष्ट्र हो विशाल नेपाल । हिमवत्खण्ड नेपालको एकीकरण भएको एकसय वर्ष पछाडि पनि जर्मनी, इटाली टुक्राटुक्रामा विभाजित थिए । नेपालको एकीकरण भएको एकसय वर्ष पछाडिसम्म अन्धकारमा गुज्रिरहेको जापानमा आधुनिक जापान बन्यो । नेपालको एकीकरण हुनुभन्दा २०÷२५ वर्षसम्म पनि अमेरिका बेलायतको उपनिवेश थियोे । नेपालको...

मिलनबिन्दुको चाड

नेपालका साँस्कृतिक मान्यताहरूमध्ये दसैँ यस क्षेत्रको मौलिक चाड हो । घटस्थापनादेखि नवरात्रसम्म गरिने बडादसैँ अर्थात् नवदुर्गा भवानीको पूजा अति प्राचीन परम्परा हो । घटस्थापनामा नवदुर्गा भवानीको नवरात्रिसम्म पूजा गर्न कलश थापी, जमरा राखी, परम्परागत शास्त्रीय विधिविधानअनुसार दसैँ प्रारम्भ हुन्छ । घटस्थापना प्रायः सबैतिर एउटै प्रकारको चलन भए पनि जुम्लाको चन्दननाथ र भैरवनाथ मन्दिरमा ५२ हात लामो लिङ्गो ठड्याइने...