नेपालमा समाजवादको सम्भावना

हामी कसैलाई राजदूत, संवैधानिक नियुक्ति दिलाउन नेता भएका होइनौँ अ हिले नेपालमा साढे दुई वटा कम्युनिस्ट पार्टी रहेछन् । एउटा केपी ओलीको, अर्को पुष्पकमल दाहालको अनि आधाचाहिँ हामीजस्ताको । उहाँहरू दुवैको सिद्धान्त एउटै रहेछ – मलाई चाहियो पद र प्रतिष्ठा । अरूको कुरो अरूले नै बताउलान् । हामीजस्ता चाहिँ विगत सम्झिने पश्चगामीजस्ता रहेछौँ, पुराना राम्रा कुराहरू कहिल्यै बिर्सन नसक्ने रहेछौँ । मैले हामी भनेको पुराना माले...

नेपालमा मार्क्सवादको ज्ञान

नेपालमा माक्र्सवादी अथवा माक्र्सवादी–लेनिनवादी भन्ने त लाखौँ छन् । तर माक्र्सवादको मर्म बुझेर राजनीति गर्ने चाहिँ कति जना होलान् ? १०, २०, ३० कति होलान् ? मान्छेतिर नजाऊँ । अरू पार्र्टीको कुरा गर्न मिल्दैन मैले । मजदुर, विद्यार्थी, किसान, महिला, ०४७ सालको राजा र जनता मिलेर एक नयाँ संविधान बनाए र तिनीहरूले ०१७ सालको विचार बोक्ने संविधानलाई फालिदिए । नयाँ संविधानले पनि जनतालाई सन्तुष्टि दिएन । अहिले झगडा गरिरहनुभएका मेरा...

माक्र्सवाद नागरिक स्वतन्त्रताको गान

नेपालमा जति पनि राजनीतिक पार्टी छन्, तिनका नेतालाई आफ्नो पार्टीको सैद्धान्तिक ज्ञान, त्यसको कार्यान्वयनको ज्ञान छ कि छैन, त्यो उहाँहरूले नै आत्ममन्थन गरी जान्ने कुरा हो । मलाई लागेको कुरो के मात्र हो भने अहिले उहाँहरूले आत्ममन्थन गरेर आफ्ना कमी कमजोरीलाई पत्ता लगाउनुस् । किनभने तिनलाई सच्याउनु जरुरी भएको छ । मेरो ज्ञानमा नेपाली नेताहरू सपना देखाउन जान्दछन् तर कुन बाटोबाट त्यो स्थानमा पुगिन्छ भन्ने जान्दैनन् । बोल्न...

नेपाली समाजवादको सपना

समाजवादको कुरो नेपालमा ज्यादै सस्तो छ । तर साँच्चैका समाजवादी यहाँ औँलामा गन्न सकिने पनि छन्, छैनन् ठ्याक्क भन्न गाह्रो छ । नेपालका नेताहरू त कोही पनि समाजवादी छैनन् । अझ माक्र्सवादी–लेनिनवादी लेख्ने त कहिल्यै समाजवादी हुनै सक्तैनन् । माक्र्सवादी पार्टीका नेताहरूको हालत त यस्तो छ भने अरूको कुरो नगर्दैमा राम्रो होला । यसको पछि केही कारण छन्, तिनलाई सरसर्ती लेखिएको छ । समाजको यो विकासक्रमको जस कार्ल माक्र्सलाई दिइन्छ...

सरकार जनताको कि साहु–महाजनको

नेपालमा एउटा पार्टी छ, नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी । कार्ल माक्र्सको भनाइमा ठ्याक्क मिलेका पार्टीको माउ पार्टी पनि दुईखालको उद्गमबाट जन्मिएका छन् । एउटा माक्र्सवादी पार्टी हो– नेकपा (एमाले) । नेताहरूको ज्ञानमा छ या छैन, यो अर्कै कुरा हो । कार्ल माक्र्सले समानताभन्दा स्वतन्त्रतालाई बढी नम्बर दिएका छन् । उनको भनाइ छ– एउटा स्वतन्त्र मानिसले मात्र अर्को मानिसलाई समानता दिन्छ । नेपालको कम्युनिस्ट आन्दोलनमा जनताको बहुदलीय...

समाजवादमा धर्म र जातको स्थान

समाजवाद भनेर जति भाषण गरे पनि नेपालमा समाजवाद आउनु भनेको निकै परको कुरा हो । हाम्रो जडबुद्धिले हामीलाई पाइला–पाइलामा पछार्छ । समाजवाद भनेको त्यस्तो प्रणाली हो, जहाँ मान्छेले काम गरेर खानुपर्छ । काम गर्न सक्ने सबैले काम गर्ने हो । काम गर्न नसक्नेले सामाजिक सुरक्षा भत्ता लिने हो । राज्यले अशक्त, असहाय मानिसको मात्र जिम्मा लिन्छ । नेपाल एउटा त्यस्तो देश जहाँ बलियो, बाङ्गो मानिस पनि सित्तैमा पाइन्छ भनेपछि लल्याकलुलुक...

शिक्षा सुधारको परिकल्पना

एमए पास गरेर पनि बेरोजगार बस्नुपर्ने आर्तनादीहरूको पीडाको जानकार हुँ म । नेपाली राजनीतिमा सांसद र मन्त्री हुनु भनेको ठूलो, प्रभावशाली, माननीय व्यक्ति हुनु हो । ठूलो हुने भनेको ज्ञान र क्षमताले हो । तर, आजभोलि कसैले सम्झाएर पनि मानिस सम्झिँदैनन्् । एउटा अन्धविश्वासले बेरेको हुन्छ दिमागलाई । सांसदको सिफारिस र मन्त्रीको निर्णयमा सबै काम फत्ते हुन्छ भन्ने भ्रममा बाँचेको छ– नेपाली समाज । ती दुवै पदमा मैले पाइलो टेकेँ...

राष्ट्रिय स्वाधीन अर्थतन्त्र किन

नेपाल एउटा अनौठो देश हो । सत्तामा छ– नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी, जो श्रमजीवी वर्गको साथी हो । तर, सत्ता सञ्चालक भएका छन्– राष्ट्रका दलाल पुँजीपतिहरू । श्रमजीवी र दलाल पुँजीपतिबीचको अन्तरविरोध नै प्रधान हुन्छ, पुँजीवादी शासन व्यवस्थामा । अब नेपालको

नेतृत्वले बुझ्न नचाहेको कुरा

सत्ताधारी नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको अन्तिम लक्ष्य पनि समाजवाद । प्रतिपक्षी नेपाली काँग्रेसको लक्ष्य पनि समाजवाद । तर, गतिविधि हेर्ने हो भने दुवै पार्टी समाजवाद नाम दिएर, दलाल पुँजीवादलाई फलाउने, फुलाउने काम गरिरहेका छन् । राष्ट्रिय पुँजीवाद भनेको के हो ? सायद केपी ओली, पुष्पकमल दाहाल र शेरबहादुर देउवालाई थाहा छैन कि ! राष्ट्रिय पुँजीवाद नेपालमा भु्रणका रूपमा छ । २२ वटा कारखाना त शेरबहादुर देउवाको पार्टीले खायो रे...