दशैँको सामाजिक पक्ष

गोरखापत्र अनलाइन      आश्विन २३, २०७८ शनिबार

दशैँ हिन्दुहरूको महान् चाड हो । हिन्दु जाति विश्वभरि फैलिएकाले यसलाई विश्वव्यापी चाड भन्न सकिन्छ, तापनि भारत वर्षमा यो विशेष गरी मनाइन्छ । नेपालमा भने हिन्दु–गैरहिन्दु प्रायः सबै सहभागी हुने भएकाले यसलाई राष्ट्रिय पर्वका रूपमा मनाइन्छ । दशैँ शरद् ऋतुको आश्विन महिनामा पर्छ । आश्विन महिनाको कृष्णपक्षमा पितृकर्म अर्थात् दिवङ्गत पुर्खाको स्मरण गर्ने, उनीहरूप्रति कृतज्ञ हुने र उनीहरूका सत्कर्मको स्मरण गरी सत्मार्गमा...

व्रत के हो र किन ?

गोरखापत्र अनलाइन      कार्तिक २२, २०७७ शनिबार

संस्कृतको वृञ् वरणे (वरण गर्नु, अपनाउनु, अवलम्बन गर्नु) धातुबाट व्रत शब्द बन्छ । यसको अर्थ हो– नियमको पालना, अनुष्ठान, प्रतिज्ञाको परिपालना, प्रतिज्ञाद्वारा सङ्कल्प गरेर लिइने व्रत, उपवास, शारीरिक कष्ट सहेर गरिने उपवास । म यसो गर्छु भनेर चिताउनु नै व्रत हो । त्यसैले यसलाई व्यक्तिविशेषको मानसिक क्रिया भनिन्छ । व्रत बस्नुलाई व्रतानुष्ठान वा व्रतचर्या भनिन्छ । व्रत र उपवास पर्यायवाची शब्दजस्ता देखिन्छन् तर तिनको...