स्वच्छ पानीको व्यवस्थापन

विश्व खानेपानी दिवसको अवसर पारेर खानेपानीको महìवबारे सचेतना जगाउन हरेक वर्ष यो दिवस मनाउँदै आएको छ । यसमा स्वच्छ पानीको महìवका बारेमा सचेतना फैलाउँदै यसको दिगो व्यवस्थापनका लागि वकालत गर्नु र यसको चुनौती तथा फाइदाका बारेमा सचेतना फैलाउने उद्देश्य रहेको छ । मूलतः स्वच्छ पानीको दिगो व्यवस्थापनको वकालत गर्न सन् १९९२ मा वातावरण र विकाससम्बन्धी संयुक्त राष्ट्र सम्मेलनले सिफारिस गरेअनुसार सन् १९९३ देखि प्रत्येक...

माघ महिनामा स्वस्थानी महिमा

यो बेला नेपाली घरआँगनमा श्रीस्वस्थानी व्रत कथाको अवसर हो । यतिबेला नेपाली श्रद्धालु भक्तजन एक छाक शुद्ध अन्न खाई प्रत्येक दिन बिहान, मध्याह्न र साँझ बढो श्रद्धा र भक्तिपूर्वक शिवपार्वतीको पूजा गरेर श्रीस्वस्थानी व्रत माहात्म्य श्रवण गरी यो पर्व मनाउने गर्छन् । हरेक वर्ष यसै समय अर्थात् पौषशुक्ल पूर्णिमादेखि प्रारम्भ भई माघ शुक्लपूर्णिमासम्म हिन्दु धर्मावलम्बीले चोखो बसी घरमा स्वस्थानीको पूजा आराधना गर्नुका...

सांस्कृतिक पर्व ल्होसार

नेपालको सन्दर्भमा ल्होसार (तमू ल्होछार) मान्ने परम्परा अलगअलग भएको हुँदा ल्होसार पर्व पनि अलगअलग मितिमै मनाइने गरिन्छ । त्यसले गर्दा ल्हो फेर्ने मितिमा पनि एकरूपता देखिँदैन । हाम्रो मुलुक विश्वमा संस्कृतिको अथाह भण्डार रहेको छ । राष्ट्रको संस्कृतिको भण्डारलाई पूर्णता दिने स्रोत ल्होसारजस्ता प्रभावशाली पर्वले सांस्कृतिक महिमा निर्वाह गरिरहेको देखिन्छ । ल्होसार वा ल्होछार, वर्ष, साल वा सम्वत् फेरिनु अर्थात् ल्हो...

विवाहसँग जोडिएको विवाह पञ्चमी

विश्वको एक मात्र हिन्दु राष्ट्र नेपाल हो । संसारमा दुई अर्ब आठ करोडभन्दा बढी हिन्दु रहेका छन् । जनसङ्ख्याको हिसाबले नेपालमा पनि हिन्दुहरूको बाहुल्यता छ । हाम्रो देशमा प्रत्येक दिन एक न एक चाडपर्व परेको हुन्छ । यसै सन्दर्भमा प्रत्येक वर्ष शुक्ल पञ्चमीका दिन जनकपुर धाममा मनाइने विवाह पञ्चमी मेला पनि एक हो । यस मेलामा नेपालको मात्र नभएर मित्रराष्ट्र« भारतबाट हजारौँ श्रद्धालु भक्तजनको घुइँचो लाग्ने गर्दछ । तर गतवर्ष...

विश्व शङ्खघोषमा महागुरु फाल्गुनन्द

संसारभरि फैलिएका किराँत समुदायले फाल्गुनन्द जयन्ती (कात्तिक २५) मनाउने गर्दछन् । विशेषतः नेपाल, भुटान, भारतलगायतका ठाउँमा फाल्गुनन्दको नाम गौरवसाथ लिइन्छ । यिनै सामाजिक अभियन्ता अनि अध्यात्मिक चिन्तनका गुरु फाल्गुनन्दको सम्झनामा नेपालमा विविध गतिविधि र सांस्कृतिक प्रदर्शनी गरेर फाल्गुनन्द जयन्ती मनाइन्छ । यस साल उहाँको १३७औँ जन्म जयन्ती मनाइएको छ । यसर्थ किराँतहरूका गुरु फाल्गुनन्द लिङ्गदेन नेपालका एक...

नागपञ्चमीको परम्परा र औचित्य

नागलाई हिन्दु धर्ममा देवता समान मानिएको छ । भगवान् विष्णु शेषनागलाई नै शøया बनाएर विश्राम गर्नुहुन्छ । भनिन्छ, नागलाई पनि साउनको सोमबार नै मन पर्छ । फलतः नेपाल विभिन्न जातजाति र भाषाभाषी रहेको एक मात्र हिन्दु देश हो । यहाँ विभिन्न पशुपन्छीको पूजा गर्ने संस्कृति रहँदै आएको छ । यसैअनुरूप विविधतायुक्त नेपाली समाज र संस्कृतिले मानव संस्कृतिबाहेक जीवजन्तु, पशुपन्छीको पूजाआजाको परम्परालाई समेत विशिष्ट स्थान दिएको छ ।...