एमसीसीप्रतिको भ्रम र यथार्थ

नेपाल सरकार र अमेरिकी सहयोग निकाय मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेसनबीच भएको अनुदान सहायता सम्झौतापत्रमा उल्लेख भएअनुसार मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेसन (एमसीसी) सन् २००४ मा स्थापित संयुक्तराज्य अमेरिकी सरकारको सहयोग निकाय हो । यसको स्थापनाकालदेखि नै कानुनी शासनको आधारमा लोकतान्त्रिक मूल्यप्रति कटिबद्ध देशहरूको आर्थिक वृद्धिमार्फत गरिबी न्यूनीकरणमा केन्द्रित रहने दाबी गर्दै आएको छ ।

राष्ट्रिय हित पहिलो प्राथमिकता

जर्मन भू–राजनीतिज्ञ कार्ल हाउशोफरले सर्वप्रथम सन् १९२० मा एकेडेमिक कार्यको सिलसिलामा ‘इन्डो–प्यासिफिक रिजन’ शब्द प्रयोग गरेका थिए । भू–राजनीतिक महìवसँगै १ जनवरी १९४७ मा निर्मित अमेरिकी सेनाको यूएस प्यासिफिक कमान्डलाई ‘इन्डो–प्यासेफिक कमान्ड’ नामकरण गरियो । यो अमेरिकी युनिफाइड कम्ब्याटन्ट कमान्ड इन्डो–प्यासेफिक क्षेत्रमाथि उत्तरदायी छ । यस कमान्डका कमान्डरले एसिया प्रशान्त क्षेत्रको करिब २६ करोड वर्गकिलोमिटर...

चिनियाँ दर्शनले उठाएको एक्षेए मार्ग

एसियाली सभ्यतामा आधारित चिनियाँ दर्शनले उठाएको एक क्षेत्र एक मार्ग (एक्षेए मार्ग) पहलकदमी विश्वमाझ विरानो छैन । विश्वकै प्राचीन चिनियाँ दर्शनशास्त्र चौयीमा लाओत्सेको स्वर्ग, पृथ्वी र मानव मामिलाबीच ताओ (बाटो) ले सञ्चार गर्ने विश्वास प्रणाली स्थापित छ (हेइमिङ, वेन, सन् २०१७, चाइनिज फिलोसोफी, पेइचिङ : चाइना इन्टरनेसनल प्रेस, पृष्ठ ३७ र ४४) । ताओ त्यो मार्ग हो जहाँ मानिस हिँड्छ, जहाँ मानिसको जीवन–पद्धति बन्छ, त्यसका लागि...

नेपाल–चीन सम्बन्धका तीन व्यक्तित्व

बुद्धको औँला राखिएको फमेन मन्दिर नेपालको उत्तरी सँधियार मित्रराष्ट्र चीनको पहिलो सिया राजवंशकालको अवधि ईशापूर्व २०७० देखि ईशापूर्व १६०० सम्म रहेको पाइन्छ । त्यसयता ईशापूर्व ७७० ईशापूर्व ४७६ सम्मको चिनियाँ ‘वसन्त र शरद ऋतुकाल’भित्र गौतम बुद्ध, लाओत्सेजस्ता दार्शनिकहरूको उदय भएको देखिन्छ । विशेषतः नेपाल–चीन ऐतिहासिक सम्बन्ध–सूत्रका तीन प्रमुख व्यक्तित्वहरू ‘गौतम बुद्ध’, ‘भृकुटी’ र ‘अरनिको’सम्बन्धी तथ्यहरू...

रोटीबेटी सम्बन्ध

प्राचीन एसियाली सभ्यताको ऐतिहासिक जगबाट उठेको नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको एउटा महत्वपूर्ण अङ्ग हो । नेपालले आफ्ना दुई सँधियार र सबै राष्ट्रसँग असंलग्न, समदूरी (इक्विडिस्टेन्स), समसामीप्य (इक्विप्रोक्सिमिटी) र पञ्चशील सिद्धान्त लगायतका आधारमा स्वतन्त्र परराष्ट्रनीति सञ्चालन गर्दै आएको छ । राष्ट्रहरूले अन्तर्निभरताको सिद्धान्तलाई व्यवहारमा उतार्नुको अर्थ परनिर्भरतामा सीमित नरही, पारस्परिक सहयोग सद्भाव...

नेपाल–चीन सिमाना अवस्था

राज्यहरूले सीमावर्ती क्षेत्रका आ–आफ्ना नागरिकको जीवनस्तर उकास्ने र जनतालाई प्रतिष्ठित बनाउने काम निरन्तर गरिरहने भएकाले अरू राज्यका नागरिकका अगाडि निरीह बन्न नदिने र आफ्ना नागरिकलाई सम्पन्न बनाउने लक्ष्य लिइरहेका हुन्छन् । यद्यपि, कतिपय स्थानीय सीमावर्ती नेपाली बारम्बार सीमा–समस्याले उब्जाएका परिणामसँग जुध्दा शारीरिक, मानसिक, आर्थिक र मनोवैज्ञानिक पीडामा परिरहेका हुन सक्छन् । तिनका समस्यालाई समाधान गर्दै...