लोकतन्त्रप्रति विश्व प्रतिबद्धता

प्रजातन्त्र भनौँ वा लोकतन्त्र, यो अति संवेदनशील राज्य प्रणाली हो । ग्रिसको एथेन्सबाट दार्शनिक सोचले सीमितरूपमा सुरु भएको यो प्रणाली त्यो बेला त करिब दुई शताब्दी मात्र चलेको थियो । आजको विश्वमा प्रजातन्त्र यस्तो अपरिहार्य व्यवस्था मानिएको छ कि राज्यलाई सैनिक बलले चलाउने, हुकुमी शैलीमा चलाउने शासकले पनि राज्य प्रणालीमा लोकतान्त्रिक प्रक्रिया र जनताको सहभागिताले आफ्नो सत्ता चलेको बताउन पछि पर्दैनन् । प्रमाणस्वरूप...

दल निर्माणमा विनिर्माणको आकस्मिकता

बहुदलीय संसदीय व्यवस्थामा दलहरूको निर्माण र विनिर्माण स्वाभाविक मानिन्छ । पहिलेकै अवस्थामा कुनै पनि दल रहँदैन र आन्तरिक रूपमा पनि त्यहाँ फेरबदल भइरहेको देखिन्छ । तर सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण पक्ष भनेको त्यसले संसद्बाट मान्यता पाउनु हो । जसरी निर्माण भए पनि त्यसले जनताको सेवा गर्ने हो र जनताभित्रैबाट उत्पत्ति हुने हो । संसद्ले बनाएको नियमभित्र रहेर दलहरूले आफ्ना क्रियाकलाप गर्ने भएकाले नै बहुदलीय संसदीय प्रणालीमा...

सांसदलाई सुरक्षाकवच

संसदीय सर्वोच्चता भएको राजनीतिक प्रणालीमा विधिको शासनको महत्त्व अधिक हुन्छ । संविधानले नै निर्दिष्ट गरेको हुन्छ– संवैधानिक अधिकार र संसद्ले दिएको अधिकारलाई सीमाबद्ध भएर प्रयोग गर्नुपर्ने व्यवस्था । संविधान भएका मुलुकले संविधानमा नै संसद्को असीमित क्षमताको परिभाषित वा अपरिभाषित रूपमा नै व्यवस्था गरेका हुन्छन् । हाम्रो देशमा व्यवस्थापिकालाई समावेशी गराइएको छ र सकेसम्म तल्लो सदनलाई कसैले पनि बिनाकारण विघटन...

सर्वोच्च अदालतको ऐतिहासिक व्याख्या

कति जना मन्त्री बन्नेछन्, को को बन्नेछन् र कुन दलका भागमा कति मन्त्रालय पर्नेछन् भन्ने विषय अहिले गौण हो तर जुन अवस्था र आकाङ्क्षा पूरा गर्नका लागि १६५ जना सांसदहरूले विश्वासका साथ गठबन्धन सरकारको निर्माण गरेका छन्, त्यो नै राष्ट्रिय सहमतिको अपूर्व उदाहरण हो । यो पटकको प्रतिनिधि सभाको पुनस्र्थापनाले विघटन गर्ने सरकारका पात्रहरू र विघटनका पक्षमा ठूलो ठूलो स्वरले व्याख्या गर्ने सांसदहरू समेतको त्यसै परमादेशद्वारा...