स्थानीय तह निर्वाचनको आचारसंहिता मापदण्ड

आचारसंहिताले राजनीतिक दलका कार्यकर्ताको व्यावहारिक आचरणको अभ्यासलाई देखाउँछ । विभिन्न पेसा र समुदायका आआफ्ना आचारसंहिता हुन्छन् जसले पेसा र व्यावसायलाई नियमित र परिष्कृत बनाउने कार्य गर्छ । आचारसंहितामा के गर्न हुने र के गर्न नहुने विषय समाविष्ट हुन्छन् । निर्वाचन आयोगले निर्वाचनमा के कति खर्च गर्ने भन्ने बारेमा आचारसंहिता प्रकाशनमा ल्याएको छ । आचारसंहिताअन्तर्गत आउँदो वैशाख ३० गते हुने निर्वाचनमा विभिन्न...

निर्वाचनमा आश्वासनकै भरोसा

नेपालको राजनीतिक परिवेश दिनानुदिन झुटमुटले गाँजिदै गएको छ । पछिल्ला दिनमा सङ्घीय संरचनामा चुनावी राजनीतिमा प्रवेश गरेका राजनीतिक दलको चुनावी घोषणापत्र हेर्दा कसले कति सपना (झुटमुट) बाँडेको छ भन्ने कुरा छर्लङ्ग हुन्छ । नेपाललाई एसियाली मापदण्डमा पु-याउन अठोट गर्ने राजा वीरेन्द्र, नेपाललाई बहुदलीय राजतन्त्रात्मक मुलुक बनाउने बीपी कोइराला, जनताको बहुदलीय जनवाद लागू गर्ने खोज्ने मदन भण्डारी, नेपाललाई साम्यवादी...

लोकतन्त्रको नाममा वंशवाद

नेपालको राजनीति वंशवादमा हुर्कन थालेको छ । राजतन्त्र वंश परम्परामा आधारित व्यवस्था थियो । राजतन्त्रप्रति जनताको घृणा हुनुका पछाडि राजदरबारको नाममा हुने वंशशासन र नातावाद थियो । वंशवाद र नातावाद शासनमा एउटै परिवार, वंश वा समूहबाट एकपछि अर्को शासक बन्दछन् । वंशवादले भाइ भतिजावाद जन्म दिन्छ । सिद्धान्त तह लोकतन्त्रमा वंशवादको कुनै महìव हुँदैन तर व्यवहारमा वंशवाद धेरैजसो देशमा हावी देखिन्छ । लोकतन्त्रमा वंशवादलाई...

स्थानीय निर्वाचनको गतिशीलता

गुणात्मक र मात्रात्मक रूपमा मतदाताको सहभागिता बढी भएमा लोकतन्त्रका आधारभूत मान्यताले जीवन्तता पाउँछ । निर्वाचन आयोगले उमेर पुगेका मतदाताको नामावली दर्ता गर्न समयसीमा तोक्नुभन्दा निर्वाचन मितिभन्दा एक साताअघिसम्म दैनिक अनलाइनद्वारा मतदाता नामावली सङ्कलन गर्नु उचित हुन्छ ।

राजनीतिसँग जोडिएको पैसा

नेपालमा कर्मचारीलाई भ्रष्टाचारी भएको गुनासो गरिन्छ । शिक्षकलाई राजनीति गर्ने, नेताको पिछलग्गु, झोला बोक्ने आदि–इत्यादि विशेषणले लेप लगाइन्छ । कर्मचारी, शिक्षक, प्राध्यापक वा अन्य पेसामा कामकाज गरिरहेकाहरूको दिनचर्या कसरी चलिरहेको छ भन्ने चिन्ता र चासो कसैमा हुँदैन । आधुनिक सञ्चारमैत्री अर्थात् सूचना प्रविधिमैत्री अड्डा अदालतमा कति जनाको हातमा कम्प्युटर, ल्यापटप छ भन्ने हेक्का छैन । कतिजना सूचनामैत्री प्रविधिमा...

मातृभाषाको मानकीकरण

प्राणी जगत्मा मानिसले मात्र भाषाको माध्यमले विचारको आदान–प्रदान गर्दछ । अर्थात् मानिसले भाषिक विनिमय गर्दछ । जातीय पहिचानको प्रमुख मेरुदण्ड भाषालाई मानिन्छ । भाषाले जातीय संस्कृति र सभ्यतालाई बोक्दै हिँडेको हुन्छ । मातृभाषा मानिसको संस्कारको संवाहक हो ।

देउकी प्रथा र भीमदत्तको महिलामुक्ति आन्दोलन

देवतासँग विवाह गरी मन्दिर वा अन्य धार्मिक प्रतिष्ठानमा चढाइएकी कन्या कुमारीलाई देउकी वा देउचेली भनिन्छ । देवतासँग विवाह सम्पन्न भएपछि उनीहरू मन्दिरको रेखदेख गर्ने कार्यमा खटाइन्थे । उनीहरूले अनिवार्य रूपमा धार्मिक नृत्य तथा सङ्गीत सिक्नैपथ्र्यो । प्रारम्भिक सामाजिक जीवनमा यस्ता देवदासीलाई उच्च स्थान प्राप्त थियो । देवदासीहरू परम्परागत ब्रह्मचारी हुन्थे ।