महाभियोग संसद्को एकलौटी अधिकार

महाभियोग प्रायः राष्ट्रपतीय पद्धतिमा सक्रिय भएको देखिन्छ । अमेरिकामा केही वर्षअघि निवर्तमान राष्ट्रपतिविरुद्ध महाभियोग प्रस्ताव दर्ता भएको थियो । प्रस्ताव दर्ता गर्दा सबै सिनेटरलाई थाहा थियो कि यो प्रस्ताव पारित गर्न सङ्ख्या पुग्दैन ।

निर्वाचनमा जुटेको सहमति

वि.सं. २०७२ मा संविधान जारी भएपछि राजनीतिक स्थायित्व भई मुलुकले विकासको गति लिन्छ भन्ने सोचाइ सबैमा थियो । अहिले उक्त सोचाइ गलत साबित हुन्छ कि भन्ने डर सबैमा बढ्दै छ । अस्थिर राजनीतिको जिम्मेवार संसद्भित्रकै दल भएका छन् । संसद्भित्र यी दल जनताकै मतादेशबाट पुगेका हुन् । अब के यस्ता दललाई संसद्मा पठाउने जनता नै दोषी पो हुन् कि भन्ने पर्न थालेको छ ।

रोकियोस् अस्वस्थ राजनीति

नेपाली जनताको सत्तरी वर्षको अटूट प्रयास र हजारौँको बलिदानबाट नेपाल देशले आफैँले बनाएको संविधान उपभोग गर्ने अवसर प्राप्त भयो । हिजो अरूले जारी गरेको संविधानबाट शासित नेपाली आज आफैँले जारी गरेको संविधानबाट शासित छन् । २०७२ मा जारी नेपालको संविधान उत्कृष्ट संविधानमध्ये पर्छ । यसलाई कार्यान्वयन गर्न सबै कानुन निर्माण गरेर २०७४ मा तीनै तहको सरकार गठन गरियो । यी तीनै तहका सरकारलाई संविधान र नेपालको आर्थिक हैसियतअनुरूप...

प्रत्यायोजित व्यवस्थापनमा अलमल

संसद्ले पारित गरेको ऐनअन्तर्गत सो ऐनलाई कार्यान्वयन गर्न आवश्यक पर्ने नियम, विनियम, कार्यविधि, निर्देशिका, मापदण्ड, कानुनबमोजिमका आदेशहरू विभिन्न निकायद्वारा बनाइन्छ । यी सबै कानुन नै हुन् । संविधानदेखि आदेशसम्मका सबैको संयुक्त नाम कानुन हो । कानुनमध्ये पनि मूल कानुन संविधानलाई भनिन्छ ।

राजनीतिमा धैर्य र सावधानी आवश्यक

एमाले र माओवादी केन्द्र मिलेर बनेको नेकपाभित्र दलको निर्णय सरकारले मान्नु अनिवार्य हो कि ऐच्छिक हो भन्ने विषयबाट विवाद सुरु भयो । केपी ओलीले तर्क गर्न थाल्नुभयो, दलले सरकारलाई हस्तक्षेप गर्न हुँदैन । सरकार चुनावी घोषणापत्रबाट बनेको हो । सोहीबमोजिम काम गर्न आवश्यक प्रक्रिया अपनाएर अगाडि बढ्छ । यो कुरालाई प्रचण्डसहितका बहुमत स्थायी समिति र सचिवालयले मानेन । सरकार दलको नीति

बेइमानी खेलले राष्ट्रहित हुँदैन

नेपालको संविधानको धारा ७६ (५) अपवाद धारा हो । यो संसद् विघटन हुनबाट जोगाउने धारा हो । यो धारा संसदीय व्यवस्था भएका मुलुकमा सोझै लेखिएको छैन । बेलायत पनि संसद् विघटनसम्बन्धमा प्रधानमन्त्रीमा अन्तरनिहित अधिकारबाट पछि हटिसकेको छ । यो धारा सामान्यतः प्रयोग गर्ने धारा होइन ।

संविधानका विशेषतामा नै किन प्रश्न

धेरै लामो समयपछि नेपाली जनता आफैँले चुनेका प्रतिनिधिले संविधान बनाए । यो संविधान बनेपछि हाम्रो सरकार नेपालको सरकार भयो । नत्र यो त अरू नै नामको सरकार थियो । यो संविधानको मुख्य विशेषतामध्ये त्रिपालिकातन्त्र हो । शक्ति पृथकीकरण र शक्तिसन्तुलनको समन्वयात्मक भूमिका रहने त्रिपालिका हो । यसैलाई मूर्तरूप दिन संविधानको धारा २८४ मा संवैधानिक परिषद्को व्यवस्था गरियो । यस परिषद्मा कार्यपालिका, न्यायपालिका र व्यवस्थापिकाको...

मृत्युदण्ड नै समाधान होइन

बलात्कार शब्दले नै जनाउँछ कि मञ्जुरीबेगर यौनसम्बन्धी क्रिया कसैैले कसैमाथि गर्नु हो । यौनजन्य क्रिया पवित्रताका साथ गर्नुपर्ने संसारको रीत नै हो । यो पवित्र मार्ग पनि हो । तर, बलियाले निर्धाको मञ्जुरीबेगर गरिने यौनजन्य कार्यलाई अक्षम्य अपराध मानिन्छ । संसारमा नै अति मर्यादित तरिकाले अति पवित्रताका साथ गरिने सहवास वा समागमलाई दुष्टहरूले अपवित्र पारिदिएका छन् । सहवास वा समागम दुवै पक्षको हार्दिकतामा हुन्छ । त्यसमा...