यलु जाेशी
काठमाडौं, असोज १३ गते । पूर्व प्राथमिक तहमा पढ्नको लागि गरिएको अनलाइन कक्षाले ससाना बालबालिकाको साथै अभिभावकले सास्ती खेप्नुपरेको छ । विद्यालयमा पूर्व प्राथमिक तहमा पढ्ने स–साना नानीहरू हिजोआज हातमा ट्याब्वलेड, मोबाइल वा ल्यापटप लिएर बसेको दृश्य घरघरमा देख्न सकिन्छ । नानीहरूसँगै तीनका अभिभावक पनि त्यत्तिकै सक्रिय भइरहेको देखिने गरेका छन् । जसको कारण कामकाजी अभिभावकलाई निकै गा¥हो भइरहेको छ ।
कार्यालयको कामसँगै बालबालिकाको अनलाइन कक्षामा पनि सँगै बस्ने निकै कठिन भएको छ बैंकमा कार्यरत विनिता चित्रकारले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, हामी संयुक्त परिवारमा बसे पनि अनलाइन कक्षाले धेरै कठिनाइ भोग्नुपरेको छ ।
सानो छोरी कक्षा एकमा जाने तर उसँगै कक्षामा आफू पनि बस्नुपर्ने बाध्यता छ उहाँले थप्नुभयो, घरमा सासु ससुरा भए पनि उहाँहरुलाई प्रविधिको ज्ञान नभएको कारण अनलाइन कक्षामा बस्न पनि सक्नुहुन्न । न काम गर्ने न छोरी सँग कक्षा लिने निकै दोधारमा हुन्छ ।
अनलाइन कक्षामा केही नबुझ्ने र अरु बालबालिकाको आवाज मात्र आउने कारण छोरीले केही नबुझेर रुने गरेको पनि गुनासो पोख्नुभयो ।
कोभिड–१९ को महामारीका कारण विद्यालयहरू बन्द भएपछि हतार हतारमा सुरु गरिएको अनलाइन कक्षा कति कक्षादेखि र कुन उमेर समूहका बालबालिकालाई पढाउनु ठिक हुन्छ भनेर कुनै खासै अध्ययन गरिएको पाइँदैन, चित्रकारले भन्नुभयो ।
माध्यमिक तहको विद्यार्थीलाई अनलाइन कक्षाले केही फाइदा गरेपनि स–साना बालबालिकालाई भने अनलाइन कक्षाको कुनै अर्थ नभएको बताउनुहुन्छ ।
उहाँ मात्र होइन सम्झना कोल्ड स्टोरको संचालक निर्मला शाहीको समस्या पनि त्यस्तै छ । दुई कक्षामा पढ्ने छोराको अनलाइन कक्षा लिन सकेको छैन उहाँले भन्नुभयो, हामी दुबै श्रीमान्श्रीमती दुबै मासुको व्यवसाय गर्छौैं, विहान पसल खोल्नै प¥र्यो । छोराको अनलाइन कक्षा कसरी लिने समय हुन्छ, त्यसमाथि घरमा इन्टरनेट पनि राखेको छैन ।
यो वर्ष यतिकै राखेर अर्को वर्ष फेरि दुईमानै भर्ना गर्ने सोचाइमा रहनुभएको शाहीले थप्नुभयो, बच्चाहरुसँग दिनभरी बस्न फुर्सद हँुदैन । काम पनि गर्नुनै प¥र्यो ।
चाइल्ड सेफ नेटका निर्देशक अनिल रघुवंशीले भन्नुभयो, अनलाइन कक्षा स–साना नानीहरू एक्लैले लिनसक्ने अवस्थामा छैन र सक्दैनन् पनि । कम्प्युटरले एकपछि अर्को गर्दै दिने निर्देशन फलो गर्नु जरुरी छ अनलाइन कक्षामा । यसका लागि अभिभावकले पनि उत्तिकै समय दिनु पर्ने र प्रविधि सम्बन्धी ज्ञान हासिल गर्नुपर्ने हुन्छ ।
गेम खेल्नु तथा अनलाइन कक्षाले बालबालिकाको स्वास्थ्यमा असर पर्नुको साथै विभिन्न साइट हेरेर फस्ने पनि सम्भावना बढी हुने उहाँले प्रष्ट पार्दै भन्नुभयो, स–साना बालबालिकालाई कुन साइत राम्रो र कुन नराम्रो भन्ने थाहा हुँदेैन ।
पढाइको नाममा कलिला नानीको बालापन खोस्ने काम कसैले पनि गर्नु हुँदैन । बन्दाबन्दीको समयको पनि शुल्क असुल्न अनलाइन कक्षाको बहाना बनाएर पढाइ सञ्चालन गर्न कस्सिएका निजी विद्यालय र सरोकारवाला सबैले अहिले शिक्षण–सिकाइको शैलीमा व्यापक रूपान्तरण गर्ने सके मात्र यसको औचित्य पुष्टि गर्न सकिने रघुबंशीको भनाइ छ ।
शिक्षाविद् प्राडा विद्यानाथ कोइरालाले ‘शिक्षकले अनलाइन कक्षामा पढाउँदा पाठ्यपुस्तकका विषयवस्तुलाई सन्दर्भ सामग्री मानेर शिक्षकले पढाउने तरिकामा नयाँपन अपनाउन जरुरी रहेको जानकारी दिनुभयो ।
स–साना नानीले अनलाइन पढ्न पाउनु नराम्रो हुँदै होइन तर उनीहरूलाई अनलाइन कक्षा किन झ्याउ लाग्ने गरेको छ, यो कुरा शिक्षकले बुझ्नु आवश्यक छ ।’
प्राडा कोइरालाले पूर्व प्राथमिकमा पढ्ने बालबालिका भनेको ४ देखि ८ वर्ष उमेर समूहका बालबालिका हुने गर्छन् । यो समय भनेको शारीरिक र मानसिक विकास हुने बेला हो । यो उमेर समूहका नानीहरूलाई मानसिक दबाब सिर्जना गरिनु भनेको अन्याय भएको बताउनुभयो ।
अमेरिकी प्राध्यापक न्यान्सी कार्लसनले गर्नुभएको अध्ययन अनुसार, सानो उमेरमै विद्यालय जान सुरु गरेका विद्यार्थीमा डर, अलमल र चिडचिडापन हुने गरेको देखा परेको थियो ।
बेलायत र अमेरिकाले भने ५ वर्ष पुगेपछि मात्र औपचारिक शिक्षा दिन थाल्ने गरिएको पाइन्छ । तर हामीकहाँ बच्चा दुई वर्ष हुन पाएको हुँदैन विद्यालय पठाउन अभिभावकको हतारो हुने गरेको छ । स–साना नानीहरू, जो आफ्नो नाम समेत राम्ररी भन्न सक्दैनन्, यस्ता नानीहरूलाई विद्यालय पठाउन हतार गरेर अभिभावकले अर्को अन्याय गरिरहेका छौँ ।
२०८१ मंसिर ६ बिहीवार
