नेपालमा सेयर बजार निकै उकालो लागेको अवस्थामा नेपाल धितोपत्र बोर्डले नेपाल स्टक एक्सचेन्जमा कारोबार हुने सूचीकृत कम्पनीहरू मध्येका ५१ कम्पनी जोखिमयुक्त अवस्थामा रहेका र अन्य कम्पनीको हकमा पनि थप अध्ययन गर्ने आशयसहितको सूचना सम्प्रेषण गरेपश्चात् सेयर बजारमा तरङ्ग छाएको छ । बोर्डको त्यस्तो कार्यप्रति लगानीकर्ता र तिनको प्रतिनिधित्व गर्ने संस्थाहरूको वक्तव्यको ओइरो नै लागेको छ । एकातिर बोर्डले त्यस्तो सूचना सार्वजनिक गर्न नहुने, बजारमा विकृति भएको भए भित्रभित्रै अध्ययन गर्नुपर्ने र आवश्यक परे कारबाही गर्नुपर्ने भन्ने आशयका भनाइ आएका छन् भने अर्कोतर्फ बोर्डले लगानीकर्ताको सुरक्षाका लागि जारी गरेको त्यस्तो कदमको स्वागत पनि भएको छ । कम पुँजी भएका कम्पनी, नाफा दिन नसक्ने कम्पनी, खराब आर्थिक स्वास्थ्य भएका कम्पनीको बजार मूल्य पनि निश्चित व्यक्ति र समूहको चलखेलमा आकाशिएको शङ्काको आधारमा बोर्डले अनुसन्धान थालेको र थप कम्पनीहरूको पनि अनुसन्धान गरिने जनाएको छ । बोर्डले लगानीकर्ताको हितमा कारोबारलाई नियमन गर्ने प्रक्रियाअन्तर्गत समय समयमा आवश्यक सूचना जारी गर्ने गरेको छ । हालै प्रकाशित सूचना पनि नियमित प्रक्रिया भएको बोर्डले दाबी गरेको छ । धितोपत्र बोर्डले जारी गर्ने यस्तो सूचना नेप्सेमा कारोबार हुने कुनै पनि कम्पनीको बजार मूल्यमा घटबढ गर्ने उद्देश्यसहितको नभएर आफ्नो नियमन र नियन्त्रण गर्ने जिम्मेवारी पूरा गर्ने कार्यअन्तर्गत नै आएको बोर्डको भनाइ छ । तर बजार उकालो लाग्दै गरेको अवस्थामा आएको यस्तो सूचनाको नकारात्मक असर भने बजारमा देखिएको छ । बजार उकालो लागेर ‘करेक्सन’ हुने अवस्थामा त्यसै पनि थियो । तर बोर्डको यस्तो सूचनाले आगोमा घिउ थप्ने काम भने अवश्य पनि गरेको छ । त्यसले बजारमा पारेको नकारात्मक असर स्वरूप केही दिनका कारोबारमा नै नेप्सेमा उल्लेख्य गिरावट देखिएको छ भने मङ्गलबार उत्साहजनक वृद्धि भएको छ ।
बोर्डले जारी गरेको सूचनामा कम आय भएका, मूल्य आम्दानी अनुपात उच्च भएका कम्पनीहरूको बजार मूल्य निकै माथि रहेको प्रति चिन्ता छ । त्यस्तो चिन्ता लगानीकर्ता र पुराना विश्लेषकहरूले पनि गर्दै आएको भए पनि आधिकारिक रूपमा भने बोर्डले नै आफ्नो अग्रसरता देखाएको हो । लगानीकर्ताको हित र लगानीको सुरक्षाको दायित्व बोकेको बोर्डले कम्पनी नै तोकेर सूचना जारी नगरेको भए हुन्थ्यो भन्ने तर्क एक अर्थमा जायज नै देखिन्छ । इन्साइडर ट्रेडिङ, पम्प एण्ड डम्प, सर्कुलर टे«ेडिङजस्ता कारोबारबाट निश्चित व्यक्ति, समूह वा संस्थाले बजारलाई प्रभाव पार्ने गतिविधिको लेखाजोखा गरेको भए हुन्थ्यो तर कम्पनीको नामै तोकेर प्रकाशित गरेको सूचनाले बजारमा नकारात्मक प्रभाव पा¥यो र बजार घट्यो भन्ने एकथरि लगानीकर्ताको भनाइ देखिन्छ ।
बोर्डले सूचना नै जारी गर्न हुँदैनथ्यो भन्ने तर्क आफैंँमा जायज छैन । नेपाल धितोपत्र बोर्ड लगानीकर्ताको हितका लागि स्थापना भएको नियमनकारी निकाय भएकोले उसले गर्ने कुनै पनि गतिविधिले बजारमा प्रत्यक्ष प्रभाव पर्नु स्वाभाविक नै हो । उसले कुनै पनि लगानीकर्ता नडुबोस् भनी सचेत गराउँछ नै । हरेक मुलुकमा चुरोट, रक्सी, सुर्तीजन्य पदार्थको उत्पादन गर्न सम्बन्धित मन्त्रालयले स्वीकृति प्रदान गर्छ अनि त्यस्ता वस्तुको सेवन नगर्न स्वास्थ्य मन्त्रालयले भन्ने परम्पराझँैं सेयर बजारमा पनि धितोपत्र बोर्डले सूचनामार्फत कर्तव्य पूरा गरेको हो । लगानीकर्ता आफ्नो पैसा कुनै पनि कम्पनीमा लगानी गर्न स्वतन्त्र छन् । बोर्डको भनाइ सही लागे विचार पु-याएर लगानी गर्ने, सही नलागे त्यही कम्पनीको सेयर पनि खरिद गर्ने लगानीकर्ताको छनोट र विवेकको विषय हो । नेपाल सेयर बजार ‘बुलीय’ यात्रातर्फ गइरहेको अवस्थामा केही अवरोध सिर्जना भएको चाहिँं पक्कै हो । बजार घट्नका लागि केही निहुँ चाहिएको थियो, त्यो मिलेको हो । सेयर बजारमा भनिन्छ “बजार स्वाभाविक रूपमा आफ्नै गतिमा चलिरहन्छ अनि बजार सधैंँ सही हुन्छ । बुझ्ने नबुझ्ने लगानीकर्ता नै सही या गलत हुन्छन् । जसले बुझ्यो वा सचेत भएर लगानी ग-यो उसैले कमाउने र गलत लगानीले गुमाउने हो । बोर्डको ‘रेड अलर्ट’को प्रभाव कस्तो भयो भन्दा पनि त्यसलाई स्वीकार्ने वा अस्वीकार गर्ने भन्ने प्रश्न लगानीकर्ताका लागि मुख्य हो ।
२०८१ माघ ६ आईतवार
