गोपालप्रसाद बराल
महोेत्तरी, वैशाख २४ गते । एसइई (माध्यमिक शिक्षा परीक्षा) पास गरेपछि विज्ञान विषय पढ्न बर्दिवास जाने महोत्तरीको भङ्गाहा नगरपालिका–७ मेघरोल–मझौलियाकी सपना सिंहको रहर आफ्नै नाउँजस्तै बन्यो । आफ्नो शिक्षादीक्षा र परिवारको भरणपोषणको मुख्य आधार पिता लालबाबु सिंहको अल्पायुमै भएको निधनले सपनाको रहर आफ्नै सपनाजस्तै बनेको हो ।
“बाबाआमा, दाजुभाउजू र बिहे भएर घर गएकी दिदीलाई पनि सपना राम्रो पढ्छे, यसलाई नर्स बनाउनुपर्छ भन्नुहुन्थ्यो”, पुगेका सञ्चारकर्मीसँग १५ वर्षीया सपनाले भन्नुभयो, “बाबाको अकाल मृत्युसँगै सबै रहर अब सपनाजस्तै बने ।” बाबाको रक्सी खाने नराम्रो अम्मल रहेको बताउने सपनाले अब त्यो अम्मलले पूरै आफ्नो परिवारको गुजारा सङ्कटमा परेको सपनाको बिलौना छ । सपना आफ्नै बस्तीको श्री शङ्कर माध्यमिक विद्यालयबाट यसपालि ९ कक्षा पास गरेर १० पढ्ने तयारीमा रहेकै बेला पिता लालबाबुको मृत्यु भयो ।
रक्सी खाने नराम्रो बानी छाड्न आपूmहरुले भन्दै आए पनि त्यो बानीमा सुधार नआएको लालबाबुकी ५० वर्षीया पत्नी रासवती थारुले रुँदै बताउनुभयो । “जमिनजेथा केही नभएका हाम्रो परिवारलाई गुजारामा उहाँकै मेहनतको आस थियो” रासवतीले मनको बह पोख्दै भन्नुभयो, “अब केले गुजारा गर्ने होला ?” आफ्नै घर नजिकै सानो पसल सञ्चालन गर्दै र मौकाअनुसार ज्यालामजदुरी गर्ने लालबाबुको यही वैशाख–१७ गते बुधबार अत्यधिक रक्सी सेवनकै कारण मृत्यु भएको हो । लालबाबुका घरमा अब पत्नी रासवती, छोरा जितेन्द्र र छोरी सपना छन् । जेठी छोरी कविताको भने विवाह भइसकेको छ ।
भङ्गाहा–७ मेघरोलकै शङ्कर माविमै कक्षा–२ भर्खरै पास गरेका १० वर्षीय गौरवकुमार सिंहका आँसु पनि रोकिएका छैनन् । बाबु सिकेन्द्र सिंहको गत बिहीबार (वैशाख–१८) मृत्यु भएयता गौरवका आँसु नथामिएका हुन् । सानो झुप्रो घर भत्काएर अली ठूलो घर बनाउन थालेका सिकेन्द्रको पनि अत्यधिक मदिरा सेवनकै कारण मृत्यु भएको चिकित्सक टोलीले जनाइसकेको छ । घरमा रङ पोत्ने सीपका सिकेन्द्र पनि रक्सीका अम्मली रहेका भाउजू सञ्जिता धामीले बताउनुभयो । “छोराछोरीलाई त निकै माया गर्थे सिकेन्द्र, नानीहरुलाई पढाएर ठूलो मान्छे बनाउँछु भन्थे” सञ्जिताले भन्नुभयो, “तर, रक्सी नखान हामी परिवारजनले गर्ने न्यहोरा (अनुरोध) भने कहिल्यै सुनेनन् ।”
सिकेन्द्रको मृत्युपछि उनले बनाउन थालेका नयाँ घर निर्माणको काम अल्झिएको छ । सिकेन्द्रको मृत्युयता पत्नी निलम अझै राम्ररी होसमा आउन सकेकी छैनन् । निलमसँगै १२ वर्षीया छोरी सुप्रिना सिंह र छोरा गौरव आमालाई अङ्गालेर लगातार रोइरहेका छन् । सुप्रिनाले आफ्नै वस्तीको विद्यालयबाट यसपालि कक्षा–७ पास उत्तीर्ण गरेकी छन् । “अब हामी कसको घर बस्ने होला, आफ्नो घर अधुरै छाडेर बाबु जानुभयो”, घर पुगेका सञ्चारकर्मीसँग रुँदै सुप्रिनाले भन्नुभयो, “अब नयाँ घर बस्ने र पढ्ने रहर कसरी पूरा गर्ने होला ?”
महोत्तरीको बर्दिवास नगरपालिका–१२ र भङ्गाहा–७ र ६ का एकअर्कोसँग जोडिएको बस्तीमा वैशाख ११ यता मङ्गलबारसम्म १३ जनाको मृत्यु भइसकेको छ । मृतकमध्ये ११ पुरुष र दुई महिला छन् । एकजना बर्दिवास–१२ का २६ वर्षीय सुपिन्द्र मण्डलबाहेक सबै ४० वर्षभन्दा माथिको उमेरका छन् ।
सबैजसो घरका घरमूलीको मृत्युले सिङ्गो परिवार बिचल्लीमा परेको छ । भङ्गाहा–७ मेघरोलकै सामाजिक, राजनीतिक कार्यकर्ता श्याम सिंहले भन्नुभयो, “मृतक १३ मध्ये यिनको चाहिँ घरमा गुजारा चलाउनका लागि यो कुरा छ भनेर हेर्न, देख्न सकिने केही छैनन् ।” मृतकमध्ये भङ्गाहा–७ का रुपनारायण सिंहबाहेक सबैजसो रक्सीका अम्मली रहेका त्यहाँका आम बासिन्दा बताउँछन् ।
यसपालि पहिलोेपटक वैशाख–११ गते भङ्गाहा–७ मेघरोलका करिब ५० वर्षीय महेन्द्र चौधरीको मृत्यु भएसँगै लगातारजसो मृत्युको शृङ्खला बढेको हो । त्यसयता वैशाख–१६ गते मङ्गलबार भङ्गाहा–७ का मोहन चौधरी र नथुनी चमारको मृत्यु भयो । त्यसैगरी वैशाख–१७ गते बुधबार भङ्गाहा–७ का लालबाबु सिंह र बर्दिवास–१२ का गङ्गाराम सादाको मृत्यु भएपछि बल्ल बस्तीमा ब्याधी (कुनै रोग) पसेको चर्चा शुरु भएको मेघरोलवासी सम्झन्छन् ।
त्यसपछि लगातार वैशाख–१८ गते बिहीबार सिकेन्द्र सिंह र भङ्गाहा–७ कै सुकदेव महराको मृत्यु भयो । अनि गत शुक्रबार बर्दिवास–१२ का सोमनीदेबी सर्दार र सुपिन्द्र मण्डलको । त्यसैगरी शनिबार बर्दिवास–१२ मा बस्ने भारतीय नागरिक मोतिलाल प्रजापति र भङ्गाहा–६ का पलट साहको मृत्यु भएपछि बस्तीमा शोक र त्रास सँगसँगै बढेको हो । त्यसैगरी गत आइतबार रुपनारायण सिंहको र हिजो मङ्गलबार भङ्गाहा–७ कै ७० वर्षीया गर्भुदेवी महतोको मृत्यु भएपछि बस्तीमा मृतक सङ्ख्या १३ पुगेको हो । मृतकमध्ये सुपिन्द्रबाहेक सबै ४० वर्ष माथिका छन् ।
बस्तीमा लगातार मृत्युका घटना बढ्दै गएपछि गत शनिबार स्वास्थ्य सेवा विभाग, बिपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरान, विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन र जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय महोत्तरीको दक्ष चिकित्सक टोलीले प्रभावित बस्तीमै पुगेर मृत्युको कारणबारे स्थलगत अध्ययन तथा अनुसन्धान थालेको छ । हालसम्मको अनुसन्धानले अधिकांशको मृत्यु अधिक मदिरा सेवनले नै भएको निचोड निकालेको जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय महोत्तरीका जनस्वास्थ्य निरीक्षक गिरेन्द्रकुमार झाले जानकारी दिनुभयो । “एकजना मलेरियाका बिरामी र एकजनामा झाडापखाला देखियो, अन्य सबैको मृत्युको कारणमा मदिरा सेवन जोडिएको देखिन्छ”, झाले सञ्चारकर्मीलाई भन्नुभयो ।
बस्तीमा मृत्युको कारणबारे कोरोना त्रासको पक्ष मेटिएको छ । मृतकमध्ये तीनजनाको आरडिटी नतिजा नेगेटिभ आएपछि पिसिआर परीक्षण गरिएको थियो । तीनैजनाको जाँच नतिजा नेगेटिभ आएपछि कोभिड–१९ नभएको पुष्टि भएको जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयले जनाएको छ ।
“बस्तीमा दिनहुँजसो भटाभट मान्छे मरेपछि कोरोना हो कि भन्ने त्रास व्याप्त थियो”, अनुसन्धान टोलीमा संलग्न बिपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरानका चिकित्सक डा खेम शर्माले भन्नुभयो, “त्यो त्रास भने अब हटेको छ, मृत्युको कारण अनियन्त्रित मदिरा सेवनसँगै जोडिएको देखिन्छ ।” बस्तीका मृतक परिवारका आश्रित बालबालिकाको शिक्षादीक्षा र अति आवश्यकीय गर्जो टार्न प्रदेश–२ सरकारले प्रतिपरिवार रु एक लाख राहत दिने भएको छ । प्रदेश नं २ का आन्तरिक मामिला तथा कानून मन्त्री ज्ञानेन्द्रकुमार यादवले अब प्रदेशमा अवैध मदिरा भट्ठी पूर्णरुपले बन्द गर्न आवश्यक सबै तयारी गरिने बताउनुभएको छ ।
