कञ्चनपुर, वैशाख ३० गते । कोरोना भाइरसको जोखिम हुन नदिन स्थानीय बासिन्दामा साबुनपानीले मिचीमिची हातधुने बानीको विकास भएपछि कञ्चनपुरका स्वास्थ्य चौकीमा सरुवा रोगका बिरामीको सङ्ख्यामा कमी आएको छ ।
झाडापखाला, स्वासप्रस्वास, मौसमी फ्लुका रूपमा रहेको भाइरल ज्वरो, रुघाखोकी र छाला तथा आँखा पाक्नेलगायतका रोगको सङ्क्रमणमा निकै कमी आएको पाइएको हो ।
गर्मीको मौसम शुरु भएसँगै स्वास्थ्यचौकीमा भाइरल ज्वरो र रुघाखोकीका बिरामीको चाप बढ्दोरूपमा रहने गरेको थियो । स्वास्थ्यचौकीमा सेवा लिन आउने बिरामीमा सरुवा रोगका बिरामीको सङ्ख्या एक–दुई जनामात्रै रहने गरेको स्वास्थ्यकर्मीको भनाइ छ ।
जारी बन्दाबन्दीका कारण वातावरणीय प्रदूषण कम हुँदा मानिसको ओहोरदोहोर हुने क्रम रोकिँदा र हात धुने बानीको विकासले सरुवा रोगको सङ्क्रमणमा कमी आएको लालझाडी गाउँपालिकास्थित देखतभूली स्वास्थ्यचौकीका प्रमुख लीलाकान्त झाले जानकारी दिनुभयो ।
गर्मीका महिना शुरु नहुँदै स्वास्थ्यचौकीमा भाइरल ज्वरोका बिरामीको चाप थेग्नै नसक्ने हुन्थ्यो उहाँले भन्नुभयो, “साबुनपानीले हात धुने बानीको विकासले भाइरल ज्वरोलगायत सरुवा रोगका बिरामीको सङ्ख्या निकै न्यून अवस्थामा रहेको छ ।” उहाँका अनुसार हालसम्म मौसमी फ्लुका छदेखि १० जनाको हाराहारीमा स्वास्थ्यचौकीमा बिरामी पुगेका छन् । हात धुने बानीको विकासले झाडापखाला हुने बिरामी ७०, स्वासप्रस्वासका ५० प्रतिशत बढी बिरामी कम भएको उहाँको भनाइ छ ।
स्थानीय तहदेखि सामुदायिक वन र सङ्घसंस्थाले स्थानीय बासिन्दाको हात धुने बानीको विकास गर्नका लागि सचेतना फैलाउने कार्यसँगै निःशुल्क साबुन बाँडने कामसमेत गरेका छन् । दैनिक मजदुरी गरेर परिवार पाल्ने परिवारलाई उपलब्ध गराएको राहत सामग्रीमा समेत साबुन अनिर्वायरूपमा स्थानीय तहले उपलब्ध गराएका छन् ।
शुक्लाफाँटा नगरपालिका स्वास्थ्य शाखाका प्रमुख परमानन्द भट्ट कोभिड–१९ को रोकथामका लागि स्थानीय बासिन्दालाई साबुन उपलब्ध गराउने कार्यसँगै हात धुने तरिकासमेत सिकाइएको बताउनुहुन्छ । यसबाट स्थानीय बासिन्दा कारोना भाइरसको सङ्क्रमणसँगै अन्य सङ्क्रामक रोगबाट बच्न मद्दत पुगेको छ ।
राम्ररी हात धँुदा झाडापखालाका कारण बालबालिकामा देखिने कुपोषणको समस्यासमेत हटेर जान्छ उहाँले भन्नुभयो, “माटोबाट सर्ने जुकाहरुको समस्याबाट समेत छुटकारा पाउन सकिन्छ । बालबालिकाको मानसिक र शारीरिक विकासमा पुग्ने अवरोधसमेत हटेर जान्छ ।”
औषधि खरिदमा स्थानीय तहले खर्च गर्नुपर्ने रकमसमेत जोगिएको छ । व्यक्ति र वस्तुलाई छँुदासमेत धेरै सङ्क्रामक रोगहरु सर्ने सम्भावना रहने हुन्छ ।
हाल कोरोना भाइरसको बढ्दो सङ्क्रमणलाई ध्यानमा राख्दै स्थानीय बासिन्दाले साबुनपानीले हात धुने कार्यसँगै स्यानिटाइजरको प्रयोग गर्न थालेपछि सङ्क्रमणजन्य रोगहरुको जोखिम हट्दै गएको कृष्णपुर नगरपालिकास्थित स्वास्थ्यचौकीका स्वास्थ्यकर्मी रतन विष्ट बताउनुहुन्छ । सङ्क्रामक रोग हातको सरसफाइमा हुने कमीले गर्दा एक व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिमा फैलिने हुँदा नियमितरूपमा साबुनपानीले हात धुँदा मौसमी रुघाखोकी झाडापखाला, हैजा, टाइफाइड, जुका, चुर्ना, छाला, निमोनिया र आँखासम्बन्धी रोगबाट बच्न सकिने उहाँले बताउनुभयो ।
हात अनुहार, आँखा, मुख तथा नाकमा छुँदा रोगको सङ्क्रमण हुने सम्भावना अधिक रहने हुँदा छुनबाट बच्नुपर्ने उहाँको सुझाव छ । बालबालिकामा अधिकरूपमा देखिने निमोनियाको सङ्क्रमणसमेत हाल निकै कम मात्रै देखिन थालेको स्वास्थ्यकर्मीले बताउनुभएको छ । बढदै गएको हात धुने बानीको विकास र व्यक्तिगत सरसफाइमा ध्यान दिइनुका साथै हाइजिनयुक्त खानेकुराको बढ्दो प्रयोगले सङ्क्रामक रोगको सङ्क्रमण दरमा कमी आएको पाइएको छ ।
दिशा गरेपछि, बच्चाको दिशा धोएपछि, खाना खानुअघि र बनाउनभन्दा पहिला, हाछ्युँ वा खोकी गरेपछि कुनै सामान, सार्वजनिक स्थानको सतह छोएपछि, फोहर वा माटो चलाएपछि हात साबुनपानीले धुनुपर्ने स्वास्थ्यकर्मीको भनाइ छ ।
औषधि जफत
जिल्ला प्रशासन कार्यालयको नेतृत्वमा रहेको बजार अनुगमन टोलीले भीमदत्त नगरपालिकाको बसपार्कस्थित भरोसा (कम्युनिटी हेल्थ) मेडिकलका म्याद गुज्रेका औषधि जफत गरेको छ । म्याद गुज्रेका औषधि जफत गरी सञ्चालकलाई सचेत गराइएको जिल्ला प्रशासन कार्यालयका सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी गोकर्णप्र्रसाद उपध्यायले जानकारी दिनुभयो । पहिलोपटकका लागि म्याद गुज्रेका औषधि फेला परेपछि सचेत गराइ छाडिएको छ उहाँले भन्नुभयो, “दोस्रोपटक फेला परे कानूनअनुसार कारवाही गरिने छ ।”
बजार क्षेत्रमा मुख्य किराना पसल, थोक बिक्रेता, आलु गोदाम, एग्रोभेट र मेडिकल स्टोरमा अनुगमनको कार्य गरेको छ । किराना र होलसेल पसलमा मूल्यसूची नराखेको पाइएको र मूल्यसूची राखेका पसलहरुले समेत मूल्य अद्यावधिक नगरी राखेको पाइएपछि पसल सञ्चालकलाई सचेत गराइएको छ ।
बन्दाबन्दीअघि म्याद गुज्रेका सामानलाई नष्ट गराउन लगाउने कार्यसँगै अनुगमन टोलीले बन्दाबन्दी शुरु भएपछि म्याद गुज्रेका सामानलाई अलग्गै राख्न निर्देशन दिइएको छ । पसलमा सामाजिक दूरी कामयम गर्न सचेत पारिएको छ । ग्राहक तथा उपभोक्ताबाट सामाजिक सञ्चाल तथा जिल्ला प्रशासन कार्यालयको टेलिफोनमा ठगिएको गुनासो आएपछि अनुगमनको कार्य गरिएको छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालयका प्रतिनिधिको नेतृत्वमा भीमदत्त नगरपालिका, घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालय तथा कृषि ज्ञान केन्द्रलगायतको टोलीले बिहान छदेखि आठ बजेसम्म अनुगमन गरेको बताइएको छ ।
