विश्वास रेग्मी
काठमाडौँ, माघ ५ गते । कोरोना सङ्क्रमणका कारण सबैभन्दा बढी प्रभावित भए पनि नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा लगानी गर्ने विदेशी चासो घटेको छैन । विषम परिस्थितिमा पनि पर्यटन क्षेत्रमा १५ अर्ब रुपियाँभन्दा बढी लगानी गर्ने गरी प्रतिबद्धता प्राप्त भएको छ ।
उद्योग विभागका अनुसार आइतबारसम्म पर्यटन क्षेत्रमा १५ अर्ब ४६ करोड रुपियाँ लगानी गर्ने प्रतिबद्धता विदेशी लगानीकर्ताबाट प्राप्त भएको छ । पूर्ण रूपमा पर्यटन क्षेत्र खुल्न नसकेको स्थितिमा पनि करिब दुई हजारलाई रोजगारी दिने लक्ष्यसहित सो बराबरको प्रतिबद्धता प्राप्त भएको विभागको तथ्याङ्क छ ।
पर्यटनपछि लगानीकर्ताको आकर्षण सेवा क्षेत्रमा देखिन्छ । आइतबारसम्म पाँच अर्ब ५० करोड लगानी प्रतिबद्धता सेवा क्षेत्रलाई प्राप्त छ । त्यसपछि सूचना प्रविधिको क्षेत्रमा दुई अर्ब ५० करोड रुपियाँ विदेशी लगानीको प्रतिबद्धता आएको छ । कोरोना सङ्क्रमणका कारण सूचना प्रविधिको प्रयोग बढिरहेको समयमा खासगरी सफ्टवेयर निर्माणलाई प्राथमिकतामा राखेर विदेशी लगानीकर्ताको रोजाइमा नेपाल परेको छ ।
उत्पादनमूलक, कृषि र ऊर्जाको क्षेत्रमा भने विदेशी लगानी प्रतिबद्धता निकै कम मात्र आएको तथ्याङ्कले देखाउँछ । विभागका अनुसार यी क्षेत्रमा आइतबारसम्म क्रमशः ५२ करोड ६४ लाख, ३७ करोड ९० लाख र ५८ लाख रुपियाँ मात्र विदेशी लगानी प्रतिबद्धता प्राप्त छ ।
चालू आर्थिक वर्ष २०७७/७८ को पुस मसान्तसम्म नेपालले करिब साढे २३ अर्ब रुपियाँको विदेशी लगानी प्रतिबद्धता प्राप्त गरेको छ । उद्योग विभागका अनुसार उक्त अवधिसम्म विदेशीले २३ अर्ब ४७ करोड रुपियाँ लगानी गर्ने प्रतिबद्धता जाहेर गरेका हुन् ।
चीन अगाडि, सुस्तायो भारत
नेपालमा लगानी प्रतिबद्धता जनाउनेमा चीन सबैभन्दा अघि रहेको छ । विभागको तथ्याङ्कअनुसार चीनबाट उक्त अवधिमा करिब १८ अर्ब रुपियाँ लगानी गर्ने प्रतिबद्धता आएको छ । चीनपछि ब्रिटिस भर्जिन आइल्यान्डबाट तीन अर्ब रुपियाँको प्रतिबद्धता जाहेर भएको छ । सिङ्गापुरबाट एक अर्ब ६५ करोड रुपियाँ लगानी प्रतिबद्धता प्राप्त हुँदा छिमेकी मुलुक भारतबाट भने निकै कम मात्र प्रतिबद्धता आएको छ । कुनै समय नेपालमा सबैभन्दा धेरै विदेशी लगानी गर्ने देशको रूपमा रहेको भारतबाट पुस मसान्तसम्म केवल २३ करोड ६० लाख रुपियाँको मात्र प्रतिबद्धता प्राप्त भएको हो ।
यसबीचमा सबैभन्दा कम पोल्यान्डबाट १३ करोड ९० लाख रुपियाँको मात्र प्रतिबद्धता आएको छ । विभागका अनुसार एक दर्जन देशबाट प्राप्त लगानी प्रतिबद्धताबाट तीन हजार ४८० लाई रोजगारी दिने लक्ष्य राखिएको छ ।
भित्रियो पाँच अर्ब
विदेशी लगानी प्रतिबद्धताअनुसार भित्रिएको लगानीको अंश भने निकै कम छ । नेपाल राष्ट्र बैङ्कका अनुसार मङ्सिरसम्म प्रत्यक्ष विदेशी लगानीको रूपमा नेपालमा चार अर्ब ९० करोड रुपियाँमा मात्र भित्रिएको छ । यो अघिल्लो आर्थिक वर्षको सोही अवधिको तुलनामा २६ प्रतिशतले कम हो । गत आवको मङ्सिरसम्म नेपालले छ अर्ब ६१ करोड रुपियाँ प्रत्यक्ष विदेशी लगानी भिœयाएको थियो ।
