आफ्नै देशको अयोध्यामा राम !

चितवनको अयोध्यापुरीमा राम मन्दिर बनिरहेको छ । रामनवमी (वैशाख ८ गते) आफ्नै देशको अयोध्यापुरीमा हनुमान र लक्ष्मणसहित सीतारामको मूर्ति स्थापित भएको छ । यो विषयलाई अन्यत्र कतैको केही विषयसँग जोडेर बुझ्न आवश्यक छैन । यो हाम्रो आफ्नै विषय हो । वास्तविक अयोध्या र राम जन्मभूमि नेपालको चितवन

इतिहास र संस्कृतिको उपयोग

मानिसको जन्म सामाजिक घटना होइन, प्राकृतिक घटना हो । तर, मानिसलाई सामाजिक प्राणी मानिन्छ र भनिन्छ । प्रकृतिको विषय सामाजिक बन्न सक्छ । प्राकृतिकबाट सामाजिक हुने विषय रूपान्तरणको विषय हो कि होइन ? अवश्य हो ।

योगमायाको योगदानको खोजी

कुनै पनि आन्दोलनमा संस्कृतिको प्रभाव र संस्कृति निर्माण तथा विकासमा आन्दोलनको परिणामको प्रभाव यी दुवै महìवपूर्ण पक्ष हुन् । यो नै आन्दोलन र संस्कृतिबीचको द्वन्द्वात्मकता हो । यी दुईको द्वन्द्वात्मक सम्बन्ध नबुझी गरिने आन्दोलन र त्यसको सफलताले खासै अर्थ राख्दैन । संसारमा विभिन्न प्रकारका आन्दोलन उठे, उठिरहेका पनि छन् । समाजलाई यथास्थितिबाट माथि उकास्न र सकारात्मक परिवर्तन गर्न आन्दोलनको ठूलो भूमिका हुने गर्छ...

मातृशक्तिप्रति सम्मान !

संस्कृतिको अर्थ निरन्तर भइरहने सकारात्मक परिवर्तन हो । तर, यदाकदा हाम्रो समाजमा संस्कृतिलाई प्राचीनताको यथावत् निरन्तरताका रूपमा बुझ्ने कमजोरी देखिने गर्छ । जस्ताको तस्तै दोहोरिने संस्कृति होइन, त्यस्तो त परम्परा हो । देश, काल तथा वस्तुस्थिति सापेक्ष ढङ्गले बुझ्न सकिएन भने परम्परा संस्कृतिमा रूपान्तरण हुँदैन र यथास्थितिवादी अन्धविश्वास बन्छ । त्यसैले, संस्कृति र परम्पराका आधारलाई सही ढङ्गले बुझ्न आवश्यक...

स्वस्थानी व्रत कथाको परम्परा र संस्कृति

स्वस्थानीपरमेश्वर्या विधिवत् व्रतमाचर । तेन स्वस्थानलाभस्ते भविष्यति न संशय ः ।। यसको भाव हो– विधिपूर्वक स्वस्थानी परमेश्वरीको व्रत गर्नाले निःसन्देह स्वस्थान लाभ हुनेछ । यो व्रत गर्नाले, कथा सुन्नाले मोक्ष प्राप्त हुने वा स्वर्गको ढोका खुल्ने, ईश्वरसँगै वास हुने आदि नभनिएबाट यो आफ्नै पारिवारिक, भौतिक लाभका निम्ति गरिने विषय हो भन्ने बुझिन्छ । यसको तात्पर्य आफू र आफन्त मिलेर आफू, आफन्त, आफ्नो स्थान, सबैको सुख–समृद्धिका...