म्यागेजिनको लोकप्रियता

इन्टरनेटमा आधरित नयाँ मिडियाको बढ्दो प्रयोगका कारण आउँदा दिनमा कागजमा छापिएका सामग्री पढ्ने प्रचलन अझ घट्दै जाने छन् । विश्वका कतिपय पुराना अखबार अनलाइन संस्करणमा मात्र आउन थालिसकेका छन् । त्यही क्रममा भन्न सकिएला, आउँदा दिनमा कागजमा छापिने म्यागेजिनहरू पूरै विलुप्त हुने छन् । भावी दिनमा पनि कागजमा छापिने म्यागेजिन पूरै हराउने छैनन् भन्ने मतका पक्षमा पनि तर्कहरू होलान् तर सहजै भन्न सकिने कुरा के छ भने म्यागेजिनका...

कोरोनाविरुद्ध सम्प्रेषणमा मिडिया

कोरोना (कोभिड– १९) को भय क्रमशः कम हुँदै गएको छ । तथ्याङ्कले पनि सधैँ त्रास रही रहँदैन भन्ने सङ्केत गर्दैछ । तर विश्वव्यापी महामारी व्यापक रूपमा फैलिएको समयमा नेपाली मिडियाले आमरूपमा निर्वाह गरेको भूमिकाको मूल्याङ्कन गर्न जरुरी छ । यस्तो मूल्याङ्कनले आगामी दिनमा मिडियाको क्षमता अभिवृद्धि गर्न सघाउ पु-याउँछ । कोभिड–१९ को पहिलो चरणपछिको केही सहज वातावरणमा भएका भेला वा भीडभाडको पनि सन्देश थियो । मिडियामा ती घटनाक्रमले...

विज्ञापन सञ्चारका नैतिक पक्ष

केही महिनाअघि सामाजिक सञ्जालमा एउटा बैङ्कको विज्ञापन सामग्रीको निकै आलोचना भयो । खासगरी बौद्धिक महिला र संवेदनशील पुरुषहरूले पितृसत्तात्मक सोच मुखरित भएको भन्दै त्यस सामग्रीलाई गलत ठह¥याए । एक वा दुई दिनमै बैङ्कले विज्ञापनको व्यहोरा परिवर्तन ग¥यो । त्यो घटना विज्ञापनको नैतिक पक्षमा नेपाली उपभोक्ता पनि सचेत हुँदै गएको उदाहरण थियो । वास्तवमा व्यवस्थित विज्ञापन क्षेत्रको इतिहास छोटो रहेको नेपालमा छयालीस सालको...

अन्तरसांस्कृतिक सञ्चार पर्व

नेपालमा सबैभन्दा व्यापक रूपमा मनाइने पर्व दशैँ सुरु भइसकेको छ । अबका झण्डै दुई साता राष्ट्रिय परिचायक बनिसकेको दशैँमा नेपाली रमाउने छन् । बहुजातीय, बहुसांस्कृतिक र बहुधार्मिक नेपालमा दशैँले धार्मिक पर्वभन्दा पनि बढी साझा सांस्कृतिक स्वरूप ग्रहण गरिसकेको छ । अन्तरसांस्कृतिक सञ्चारका दृष्टिले दशैं सम्पूर्ण देशवासीबीच उत्साह र शुभकामना आदानप्रदान गर्ने साझा अवसरका रूपमा स्थापित छ । सञ्चार र यातायातको दृष्टिले...

मिडियाको बदलिँदो समाजशास्त्र

आजको नेपाली समाजमा मिडियाले सार्वजनिक वा राजनीतिक संवादका लागि निर्वाध रूपमा मुख्य वाहकको दायित्व निर्वाह गरिरहेको छ । तीन दशकको बहुलवादी राजनीतिक संस्कृतिका कारण नेपाली मिडियाको समाजशास्त्र छयालीस सालअघिको भन्दा पृथक देखिनु स्वाभाविक हो । जहाँ छापा र प्रसारणजस्ता परम्परागत मात्र होइनन्, नयाँ मिडियासमेत बहुलवादी छन् । तर राजनीतिक पहुँच अथवा स्रोत–साधनबाट बलशाली हुन पुगेका नयाँ–नयाँ स्वार्थी तìवहरू सार्वजनिक...

लोकमाध्यमको बजार प्रभाव

पुरानो समयमा पितृसत्ताले नै तिज पर्वको सुरुवात गरेको थियो भन्ने प्रष्ट आधारहरू छन । तर नेपाली समाजको सामाजिक–साँस्कृतिक जीवनको बदलिँंदो रुपसँगै तिजले पनि नयाँ परिचय हासिल गर्दै गएको छ । हिमालय राजकी छोरी पार्वतीले महादेवलाई वरका रुपमा पाउने उत्कट इच्छा गर्दै बसेको कठोर व्रत सफल भएको धार्मिक मिथक छ । एकातिर यस पर्वले पुरुष श्रेष्ठताको धार्मिक–साँस्कृृतिक जरा गहि¥याएको छ । अर्कोतिर पुस्तौंदेखि यसलाई नेपाली महिलाहरूले...

पुष्पलाल, बीपी र आमसञ्चार

यो साता नेपालको लोकतान्त्रिक आन्दोलनका दुई शिखर व्यक्तित्वको स्मृतिमा विभिन्न कार्यक्रम आयोजना गरिने छन् । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका प्रमुख संस्थापक पुष्पलाल र नेपाली काँग्रेसका पहिलो पुस्ताका संस्थापक नेता एवं नेपालका प्रथम जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री बीपी कोइरालाको स्मृति दिवसका अवसरमा राष्ट्रले फेरि उहाँहरूको योगदानको स्मरण गर्नेछ । हरेक वर्ष साउनमा ६ र ७ गते देशले बीपी र पुष्पलालको स्मृति दिवस मनाउने...

के पढ्ने ? कसरी पढ्ने ? अनि के नपढ्ने ?

कागजमा छापिने अखबारदेखि रेडियो, टेलिभिजन र अनलाइन माध्यमसम्म मानिस हरेक क्षण अनेक सामग्री नियाल्दछन् । कतिपय मर्मस्पर्शी लाग्छन्, कतिपय उपयोगी लाग्दछन् । तर कैयौँ यस्ता सामग्रीले दिग्भ्रमितसमेत पार्न सक्छन् । त्यसैले आमसञ्चार माध्यमका उपभोक्तामा आफूले उपभोग गरिरहेको सामग्रीको परख गर्ने क्षमता हुनै पर्छ । आम रूपमा पाठक, श्रोता वा दर्शकमा आवश्यक पर्ने त्यस्तो क्षमतालाई नै हिजोआज आमसञ्चार साक्षरता भन्ने गरिन्छ । कुनै...

पत्रकारको सङ्गठन चुनौती र सम्भावना

भर्खरै नेपाली पत्रकारहरूको साझा संस्था नेपाल पत्रकार महासङ्घको तीनै तहका कार्यसमितिाका पदाधिकारीका लागि निर्वाचन सम्पन्न भएको छ । यसमा आबद्ध छापा, प्रसारण र अनलाइन पत्रकार वा व्यक्तिगत रूपमा काम गर्ने स्वतन्त्रसमेत गरी कुल १३ हजार पत्रकारले प्रत्यक्ष मतदान गर्न अवसर पाए । नयाँ कार्यसमितिका पदाधिकारीहरूलाई बधाई तथा शुभकामना प्रदान गर्दै यो क्षणमा भन्नै पर्नेछ – नेपाल पत्रकार महासङ्घको संरचनामा भएको यो फेरबदलसँगै...

समाचारका गुण, मिडियाका तर्क र शीर्षक

विभिन्न आमसञ्चार माध्यम (मिडिया) हरूमा दिनहुँ आउने शीर्षकभन्दा पर पनि समाचारहरू छन् । प्रत्येक क्षण संसारका विभिन्न भूभागका गतिविधि वा घटनाक्रममध्येबाट केही सीमित शीर्षक मिडियामा आउने गर्छन् । समाज समाचारको विशाल खानी हो । तर मिडियाको पनि बाध्यता हुन्छ, सीमित समय र स्थानमा सबैभन्दा महìवपूर्ण र सान्दर्भिक विषयलाई समेट्नुपर्ने हुन्छ । मिडियाका तर्कहरू अनेक छन् । विश्वभरका पत्रकारको वर्षौंको अभ्यास र पत्रकारिताका...