विद्यालय शिक्षामा नीतिगत बेथिति

शिक्षा र स्वास्थ्य क्षेत्रमा गरिएको लगानीको प्रतिफल आंशिक रूपमा तत्काल प्राप्त भए पनि वास्तविक लाभ दीर्घकालमा प्राप्त हुन्छ । सामान्य ठानिएका र ससाना विषयले पनि व्यक्तित्व विकासमा प्रभावकारी भूमिका खेल्ने भएकाले शिक्षालाई संवेदनशील विषय मानिन्छ । विद्यालयबाट प्राप्त हुने शिक्षा तत्कालीन समाजका आवश्यकतालाई पूर्ति गर्नेभन्दा आगामी दिनका चुनौती सामना गर्ने दिशातर्फ लक्षित हुने गर्दछन् । वर्तमान समयका स्रोत...

अनलाइन कक्षामा स्वतन्त्रता घातक

पटक पटक नयाँ भेरियन्टका रूपमा दोहोरिइरहेको कोरोनाको लहरले यस पटक पनि विद्यालय शिक्षामा नराम्रो प्रभाव पा-यो । सरकारी निर्देशनअनुसार सबै किसिमका परीक्षा तथा भौतिक उपस्थितिमा हुने पठनपाठन बन्द छन् । सुरुमा माघ १५ सम्म भनिए पनि घना बस्ती भएका क्षेत्रमा यस शैक्षिक सत्रका बाँकी दिन पनि अस्तव्यस्त नै हुने सङ्केत देखापरेका छन् । वैकल्पिक स्रोतसाधनको सुनिश्चितता नभएको तथा जसरी पनि विद्यार्थीलाई सिकाइ क्रियाकलापमा...

शिक्षामा फेरि ग्रहण

कोरोनाविरुद्ध खोप उपलब्ध भएसँगै यस शैक्षिक सत्रमा ढिलै मात्र भए पनि विद्यालय सञ्चालन भई विद्यार्थीको सिकाइ क्रियाकलापले निरन्तरता पाउने अपेक्षा गरिएको थियो तर नयाँ भेरियन्ट फैलिन थालेपछि नेपाल सरकारले पुसको अन्तिम साताबाटै सम्पूर्ण शैक्षिक संस्था बन्द गर्ने घोषणा ग¥यो । सङ्क्रमण दर बढ्दै जाने, वैकल्पिक व्यवस्थाबिना शिक्षण संस्था बन्द हुने अवस्थाले दुई वर्षको पीडाबाट बल्लतल्ल तङ्ग्रिन थालेको नेपाली शिक्षा...

साइबर क्राइमको बढ्दो जोखिम

एक्काइसौँ शताब्दीलाई सूचना तथा सञ्चारको युग मानिन्छ । शिक्षा, स्वास्थ्य, उद्योग–वाणिज्य, वैज्ञानिक अनुसन्धान, युद्ध तथा भूगोल र अन्तरिक्षसम्बन्धी अन्वेषणमा सूचना तथा सञ्चार–प्रविधि, कम्प्युटर र इन्टरनेटको अत्यधिक प्रयोग हुने गर्छ । सूचना र प्रविधिको विकासले संसारलाई वास्तवमै साँघुरो बनाएको छ । व्यक्तिका दैनिक जीवनका सामान्य क्रियाकलापदेखि राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रियस्तरका अति संवेदनशील र महìवपूर्ण कार्यसमेत...

विद्यार्थीलाई लयमा फर्काऊँ

कोरोना महामारीले अस्तव्यस्त शिक्षा क्षेत्र बिस्तारै तङ्ग्रिन थालेको छ । नियमित पठनपाठन क्रियाकलापका लागि सबैजसो ठाउँका विद्यालय खुलेका छन् । लामो समयसम्म पठनपाठनबाट वञ्चित रहेका र अनलाइनका माध्यमबाट आंशिक रूपमा पठनपाठनमा संलग्न दुवैथरी विद्यार्थीको भौतिक उपस्थितिमा विद्यालय सञ्चालन हुन थालेपछि शैक्षिक जनजीवन लयमा फर्केको छ । शिक्षण सिकाइ क्रियाकलाप शारीरिक तथा मानसिक सक्रियतामा सम्पन्न हुने गर्छ । लामो...

विद्यालयमा मनोपरामर्श

महामारीका कारण दैनिक गतिविधि सञ्चालन हुन नपाउँदा जनजीवन लामो समयसम्म अस्तव्यस्त भयो । शैक्षिक संस्थासमेत बन्द हुन पुग्दा विद्यालय जाने उमेरका बालबालिका नियमित पठनपाठनका क्रियाकलापबाट वञ्चित हुन पुगे । खासगरी बालबालिका आफ्ना उमेरका साथी–सङ्गतिलाई निकै महìव दिने गर्छन् । किशोर–किशोरी साथीसँग खेल्न पाउँदा आफ्ना सम्पूर्ण दुःख र अभावलाई बिर्सन्छन् । एउटै कुरामा लामो समयसम्म स्थिर हुन नसक्ने यी बालबालिकाले लामो...

बालबालिकामा ‘स्क्रिन डिसअर्डर’ जोखिम

माहामारीपछि लाखौँ विद्यार्थी नियमित पठनपाठनबाट वञ्चित भएका छन् । यद्यपि इन्टरनेट, कम्प्युटर, ट्याब या ल्यापटपमा पहुँच हुने विद्यार्थीले अनलाइन कक्षा लिँदै आएका छन् । नियमित पठनपाठन हुन नसकेकाले विद्यार्थीको सिकाइ अवस्थालाई लिएर अभिभावकसमेत चिन्तित छन् । अर्कोतिर अनलाइन कक्षामा संलग्न विद्यार्थीका अभिभावकसमेत मोबाइल र ल्यापटपमा बालबालिकाको लत लागेको विषयमा चिन्तित देखिन्छन् । सिर्जनात्मक क्षमता, सामाजिक...

बालबालिकामा शारीरिक दण्डको कुप्रभाव

विद्यालय खुला हुँदा हरेक हप्ताजस्तो देशका कुनै न कुनै विद्यालयमा विद्यार्थी शिक्षकद्वारा निर्घात रूपमा कुटिएका वा दुव्र्यवहारमा परेका घटना समाचारमा आउँथे । दुर्गम बस्तीको कुरा छाडौँ, काठमाडौँको नाम चलेको एक स्कुलमा छात्रामाथि भएको शारीरिक, मानसिक, सामाजिक एवं संवेगात्मक दुव्र्यवहारका घटना सार्वजनिक भएका छन् । कोरोना महामारीका कारण स्कुल बन्द भएकाले आजकल विद्यालयमा दिइने यातनाका खबर कम सुनिए पनि घरमै समेत बालबालिका...

अनलाइन कक्षाको प्रभावकारिता

महामारीका कारण विद्यालय बन्द भएपछि औपचारिक पठनपाठनका क्रमले निरन्तरता पाउन सकेको छैन । नेपाल सरकार शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयले वैकल्पिक विधिबाट शिक्षण क्रियाकलापलाई अगाडि बढाउनका लागि निर्देशन दिएको भए पनि इन्टरनेटका सुविधाबाट वञ्चित रहेका दुर्गम क्षेत्र तथा सबैजसो सामुदायिक विद्यालयमा पठनपाठन ठप्प छ । सुविधासम्पन्न क्षेत्रका निजी विद्यालयले भने अनलाइन पद्धतिको माध्यमबाट शिक्षण सिकाइ क्रियाकलापलाई...

रहन सक्छ सिकाइमा निरन्तरता

कोरोना महामारीका कारण गत वर्षजस्तै यस वर्ष पनि विद्यालय शिक्षा तहसनहस हुने सम्भावना बढेको छ । ढिलो गरेर सुरु भएको शैक्षिक क्षेत्रको क्षति कम गर्न नेपाल सरकारले २०७७ सालको शैक्षिक सत्रलाई २०७८ साल जेठ मसान्तसम्म लम्बाएको थियो तर चैत महिना लाग्दा नलाग्दैबाट कोरोनाको नयाँ भाइरसको सङ्क्रमण बढ्न थाल्यो । वार्षिक परीक्षा सञ्चालन गर्न नसकिएकाले यो शैक्षिक सत्र अन्योलमा बितेको छ भने आन्तरिक मूल्याङ्कनलाई आधार मानेर...