सुशासनको जगमा सार्वजनिक प्रशासन

आर्थिक तथा सामाजिक विकास र जनताको हक, अधिकारको संरक्षकको रूपमा देशमा एक सरकार रहेको हुन्छ । यो लोकहितकारी संस्था हो । यसभित्र विभिन्न प्रशासनिक अङ्ग तथा त्यसलाई सञ्चालन गर्न कर्मचारीहरू रहेका हुन्छन् ।

सामाजिक विकासमा चन्दाको उपयोग

व्यक्तिगत तथा संस्थागत कामका लागि सर्वसाधारणबाट रकम सङ्कलन गर्ने प्रवृत्ति बढ्दो छ । कुनै पनि सङ्घसंस्थाले धार्मिक, सामाजिक तथा परोपकारी कामका लागि रकम सङ्कलन गर्दै आइरहेका छन् । एउटा व्यक्तिले गाउँपालिका, नगरपालिका वा वडाको सिफारिस बोकेर क्यान्सर, मुटु, मिर्गाैला, आँखा रोगको उपचार गर्न भनी रकम सङ्कलन गर्दै हिँडेको जताततै देख्न सकिन्छ ।

सेवा सुनिश्चित गर्न वित्तीय सुशासन

वि.सं. १९९४ सालमा नेपाल बैङ्कको स्थापनापछि देशमा सरकारी तथा निजी क्षेत्रबाट समेत थुप्रै बैङ्क तथा वित्तीय संस्था स्थापना भई सञ्चालनमा आएका छन् । आर्थिक उदारीकरण नीतिको अवलम्बनसँगै देशमा सञ्चालित वाणिज्य बैङ्क, विकास बैङ्क, वित्त कम्पनी र लघुवित्त कम्पनीले तीन करोड जनतालाई वित्तीय सेवा पु-याउँदै आइरहेका छन् । आफ्नो संस्थामा खाता खोली वित्तीय कारोबार, रकम भुक्तानी र ऋण प्राप्त गर्नका लागि ग्राहकलाई आधुनिक बैङ्किङ...

विद्युतीय सुशासनको प्रयोग

देशमा सुशासनको उपयोग गर्न पाउनु प्रत्येक नागरिकको अधिकार हो । यसका लागि राज्यका प्रत्येक निकाय आर्थिक रूपले सक्षम हुनुपर्छ । प्रत्येक नागरिकलाई सुशासन प्रत्याभूत गर्नु राज्यको दायित्व हो । देशको सार्वजनिक प्रशासनलाई जनमुखी, जवाफदेही र पारदर्शी बनाउनु सुशासनको मूल मर्म हो । कानुनविपरीत प्रशासन चलेको कार्यलाई सुशासन मानिँदैन । प्रशासनबाट सर्वसाधारणले सहज तरिकाले लाभ प्राप्त गर्न सकेको खण्डमा मात्र सही अर्थमा...

कोरोनाको त्रासदीबीच स्वास्थ्यको हक

देशमा जब बाढी, पहिरो, भोकमरीको अवस्था आउँछ, तब खाद्यान्न र लत्ताकपडाको बारेमा कुरा उठ्छ । महामारी, रोगव्याधीको अवस्था आउँदा स्वास्थ्य सुरक्षाको बारेमा कुरा उठ्छ । अहिले देशमा कोरोना भाइरसको नयाँ स्वरूपको सङ्क्रमण तीव्र गतिमा बढिरहेको छ । यसैका कारण युवा, बृद्धको देहवसान भइरहेको छ । कोरोनाको सङ्क्रमण भएको पाइएमा निजको उपचार सम्बन्धित स्वास्थ्य संस्था वा स्वास्थ्यकर्मीले तत्कालै गर्नुपर्छ । यस्ता रोगको बिरामी...

आर्थिक अपराध र सेयर कसुर

धिधितोपत्रसम्बन्धी ऐन, २०६३ अनुसार सङ्गठित संस्थाले जारी गरेको सेयर, स्टक, बण्ड, डिबेञ्चर, डिबेञ्चर स्टक, सामूहिक लगानी योजनासम्बन्धी प्रमाणपत्र, नेपाल सरकारले जारी गरेको वा नेपाल सरकारको जमानतमा सङ्गठित संस्थाले जारी गरेको ऋणपत्र, बचतपत्र वा बण्ड नै धितोपत्र हो । कम्पनीले जारी गरेको सेयर, बण्ड, डिबेञ्चर वा ऋणपत्र, धरौटीसम्बन्धी भरपाइ तथा धितोपत्रसम्बन्धी हक र अधिकारपत्रसमेत धितोपत्र हो भनी कम्पनी ऐन २०६३ ले परिभाषित...

कर्जा असुली न्यायाधिकरणको आवश्यकता

विश्वमा अठारौँ शताब्दीमा बेलायतमा भएको औद्योगिक क्रान्तिपछि सहकारीको विकास भएको पाइन्छ । जर्मनीबाट बचत तथा ऋण सहकारी, डेनमार्कबाट कृषि सहकारी र जापानबाट उपभोक्ता सहकारीको जन्म भएको थियो । नेपालमा वि.सं. २०१३ मा चितवनमा ‘बखान सहकारी संस्था’ को स्थापना भएको इतिहास छ । सर्वप्रथम सहकारी संस्था ऐन, २०१६ जारी भएपछि सहकारी क्षेत्रलाई कानुनद्वारा व्यवस्थित गर्ने काम भयो । वि.सं. २०३७ मा सहकारीलाई आर्थिक विकासको मेरूदण्डको...

प्रदूषण नियन्त्रणमा राष्ट्रिय कानुन

जानी नजानी मानिसहरूले विभिन्न माध्यमबाट फोहोर उत्पादन गरिरहेका हुन्छन् । कुहिने फोहोरले भन्दा नकुहिने फोहोरले वातावरणलाई दूषित बनाएको हुन्छ । फोहोरको उचित व्यवस्थापन गर्न नसक्दा वातावरण दूषित भई समस्त मानव जाति, पशुपक्षी, वनस्पति जगत् नै खतरामा पर्ने गर्छ । यस अवस्थामा मानव जातिको स्वच्छ वातावरणमा बाँच्न पाउने हक नै समाप्त हुन पुग्छ । यसै परिवेशमा नेपालको सर्वोच्च अदालतले सूर्यप्रसाद शर्र्मा ढुंगेलविरुद्ध...

मृत्युशøयामा प्रथम राजकुलो

अधिकांश प्राचीन मानव सभ्यता नदीकिनारबाट विकसित हुँदै आएको देखिन्छ । यसको मुख्य कारण पानीको सहज आपूर्ति हो । जीवनका लागि पानी अत्यावश्यक भएकाले प्राचीनकालदेखि नै पानीको सहज आपूर्तिका लागि नदी तथा मुहानको पानीलाई कुलोको सहायताबाट सुरक्षितका साथ मानव बस्तीसम्म ल्याउने गरेको देखिन्छ । त्यतिबेला राजा र प्रजाको सहयोगबाट यस्ता कुलो निर्माण हुने गथ्र्याे । राजाद्वारा धन–राशि र प्रजाजनको श्रम खर्च गरेर निर्माण गरिने...

अङ्ग प्रत्यारोपणमा कानुनी प्रावधान

अङ्ग प्रत्यारोपणको अवधारणा मानवजीवन रक्षाका लागि विकास भएको पाइन्छ । मानव शरीरमा कुनै पनि एक अङ्गले काम गर्न नसक्दा शारीरिक अवस्था कमजोर भई मृत्युको अवस्थासम्म पनि पुग्न सक्छ । एउटा स्वस्थ मानिसको अङ्ग अर्को मानिसमा प्रत्यारोपण गरेर उसको जीवनरक्षा गर्न सकिन्छ । मानिसको जीवनरक्षासँग जोडिएर आउने यस्ता अङ्ग प्रत्यारोपणको विषयलाई खरिद बिक्रीको विषय बनाउनुहुँदैन । त्यसैले धेरैजसो देशले मानव अङ्ग खरिद बिक्रीको कार्यलाई...