आर्थिक सङ्कटमा श्रीलङ्का

सन् २०१९ को अन्त्यमा विश्वभर नै आक्रान्त बनाएकोे कोभिड १९ अर्थात् कोरोना महामारीले विश्व अर्थव्यवस्थालाई नै मन्दीमा धकेलेको भए तापनि दक्षिण पूर्वी एसियाको देश श्रीलङ्काको आर्थिक सङ्कट विश्वभर नै चर्चाको विषय बनेको छ । केही वर्ष अगाडिसम्म दक्षिण पूर्व एसियामा सबैभन्दा बढी आर्थिक वृद्धिदर भएको र सबैभन्दा बढी साक्षरता दर भएको देशको रूपमा यसलाई हेरिन्थ्यो ।

चालू खाता घाटा कम गर्ने उपाय

अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषको छैटौँ संशोधित निर्देशिकाले परिभाषित गरेअनुसार शोधनान्तर भन्नाले कुनै देशका बासिन्दा र गैरबासिन्दाबीच कुनै निश्चित अवधिमा भएको कारोबारको तथ्याङ्कीय मौद्रिक विवरण हो । साधारणतया यस अर्थमा कुनै देशका बासिन्दा भन्नाले सरकार, घरपरिवार र संस्था भन्ने बुझिन्छ । यसैगरी गैरबासिन्दा भन्नाले अन्य देशको सरकार, सङ्घ, संस्था र घरपरिवारलाई नै बुझिन्छ । कोषले कसलाई बासिन्दा मान्ने र कसलाई गैरबासिन्दा...

बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाका समस्या

नेपालमा बैङ्क भन्नाले ‘क’ वर्गको संस्था अर्थात् वाणिज्य बैङ्कलाई बुझाउँछ भने वित्तीय संस्था भन्नाले ‘ख’ वर्गका विकास बैङ्क, ‘ग’ वर्गका वित्त कम्पनी र ‘घ’ वर्गका लघुवित्त कारोबार गर्ने संस्थालाई बुझाउँछ । ‘घ’ वर्गका संस्थाबाहेक बैङ्क तथा वित्तीय संस्थासम्बन्धी ऐन–२०७३ मा उल्लेख भएका केही कामबाहेक तीन संस्थाले एकै प्रकारको बैङ्किङ तथा वित्तीय कारोबार गर्छन् । यी सबैको भूमिका देशको दीर्घकालीन आर्थिक वृद्धिका...

नियन्त्रणमा राख्न सकिन्छ मुद्रास्फीति

नेपाल सरकारले २०७८ साउन २७ गते देशको आर्थिक अवस्थाबारे सदनलाई गराएको जानकारीमा आर्थिक गतिविधिमा हुँदै गएको विस्तार तथा अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पेट्रोलियम पदार्थमा भएको मूल्य वृद्धिका कारण नेपालको समग्र मुद्रास्फीति बढ्ने जोखिम रहेको वास्तविकता उल्लेख गरेको छ । सन् २०२१ मा पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य ५६.६ प्रतिशतले वृद्धि हुने प्रक्षेपण भएको तथ्य नेपाल राष्ट्र बैङ्कद्वारा प्रकाशित मौद्रिक नीतिमा समेत उल्लेख...

शोधनान्तर घाटाले देखाएको चित्र

नेपाल राष्ट्र बैङ्कले प्रकाशन गरेको आर्थिक वर्ष २०७७÷७८ को एघार महिनाको अर्थात् २०७८ जेठ महिनाको तथ्याङ्कमा आधारित देशको वर्तमान आर्थिक तथा वित्तीय स्थितिअनुसार शोधनान्तर स्थिति १५ अर्ब १५ करोड रुपियाँले घाटामा रहेको छ तर यही वर्षको १० महिनाको तथ्याङ्कमा आधारित देशको वर्तमान आर्थिक तथा वित्तीय स्थितिअनुसार भने शोधनान्तर स्थिति सात अर्ब ७५ करोड रुपियाँले बचतमा छ । आव २०७६÷७७ को वार्षिक तथ्याङ्कअनुसार भने शोधनान्तर...

तलब, ज्याला वृद्धि र मुद्रास्फीति दर

नेपाल सरकारले आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को बजेट वक्तव्यमा सबै राष्ट्रसेवकको तलबमानमा मासिक दुई हजार रुपियाँ वृद्धि गर्ने उल्लेख गरेको छ । यसको प्रमुख कारणमा राष्ट्रसेवकको मनोबल उच्च बनाउने उद्देश्य भएको उल्लेख गरिएकोे छ । राष्ट्रसेवकको मनोबल उच्च भयो भने उनीहरूलाई काम गर्न उत्प्रेरणा प्राप्त हुन्छ । फलस्वरूप उनीहरूको उत्पादकत्व बढ्ने हुनाले वस्तु र सेवाको उत्पादन बढ्ने र त्यसको वितरण प्रभावकारी हुन्छ ।

गरिबी न्यूनीकरणमा ‘सेफ्टी रोप’

आर्थिक वर्ष (आव) २०७४/२०७५ मा नेपालको कुल जनसङ्ख्यामध्ये १८.७ प्रतिशत निरपेक्ष गरिबीको रेखामुनि थियो । आर्थिक वर्ष २०७६÷०७७ मा त्यो घटाएर १६.६७ मा झार्ने लक्ष्य लिइएको थियो । यसको प्रमुख कारणमा नागरिकलाई काम र रोजगारीमा आबद्ध गर्ने नीति प्रभावकारी सामाजिक सुरक्षा र संरक्षण कार्यक्रम, सहुलियतपूर्ण कर्जा कार्यक्रम र वैदेशिक रोजगारीबाट प्राप्त विप्रेषण आय भएको आर्थिक सर्वेक्षणले उल्लेख गरेको छ । यसपछि कोभिड–१९ को...

विप्रेषण र यसको चुहावट

कुनै देशका श्रमिकले आफ्नो देशको सीमाभन्दा बाहिर अन्य देशमा काम गरी आफ्नो देशमा पठाउने विदेशी विनिमयलाई विप्रेषण (रेमिटेन्स) भनिन्छ । विप्रेषणबाट व्यक्तिगत र समष्टिगत आर्थिक विकास दुवैमा महŒवपूर्ण योगदान पुग्छ । विप्रेषणले रकम प्राप्त गर्ने व्यक्ति वा परिवारको आम्दानीमा मात्र नभई, भुक्तानी प्राप्त गर्ने देशको विदेशी विनिमय सञ्चितीमा वृद्धि गराउँछ । यदि विप्रेषणबाट प्राप्त रकमलाई लगानी गरियो भने यसले उत्पादनमा...

गरिबी न्यूनीकरणका लागि समावेशी विकास

विकासशील देशहरूमा न्यून आयस्तर भएका जनताको जीवनस्तर बढाउन र गरिबी घटाउन उच्च आर्थिक वृद्धिलाई महŒवपूर्ण उपायका रूपमा लिइएको छ । विभिन्न देशहरूमा गरिएको अध्ययनका आधारमा गरिब जनसङ्ख्यालाई अवसर प्रदान गरी आम्दानी बढाउन आर्थिक वृद्धिको महŒवपूर्ण भूमिका रहेको छ ।

आर्थिक मन्दीको नयाँ आयाम – कोभिड १९

सन् १९७४ मा संयुक्त राज्य अमेरिकाका श्रम तथ्याङ्क आयोगका आयुक्त अर्थशास्त्री जुुलियस सिस्किनले दि न्युयोर्क टाइम्समा प्रकाशित लेखमा मन्दीको परिभाषा दिनुभएको थियो । विगत वर्षहरूमा देखिएको मन्दीका आधारमा कुनै अर्थ व्यवस्था मन्दीमा गएको वा नगएको पत्ता लगाउन उहाँले औँठाको नियम (रुल अफ थम्स) अवधारणा बनाउनुभएको थियो । उहाँका अनुसार वास्तविक कुल गार्हस्थ उत्पादन विगत दुई त्रयमास अर्थात् ६ महिनासम्म १.५ प्रतिशतभन्दा...