परम्परागत पारपाचुके

काठमाडौँ उपत्यका जीवन्त संस्कृतिको धनी शहर हो । यहाँ थुप्रै सामाजिक परम्परा र संस्कृति छन् । यहाँका विभिन्न संस्कार र परम्परागत रीतिथितिले गर्दा नै नेवारहरू संस्कृतिमा धनी भएका हुन् । कतिपय नेवार संस्कृति, कलाकृति र धार्मिक सम्पदा त विश्व सम्पदा सूचीमा पनि समावेश छ । चल्दै आएका कतिपय संस्कार तथा संस्कृति आश्चर्यलाग्दा पनि छन् । तीमध्ये ‘माय् अवसं’ भनिने व्रत पनि हो । यो व्रत सामाजिक रूपमा पारपाचुके गर्नका लागि गरिन्छ...

तिहारको रमझम

तिहार अहिले केवल सांस्कृतिक पर्वको पाटो मात्र रहेको छैन; आर्थिक, व्यापारिक कारोबारका निम्ति अधीर प्रतीक्षाको अवसर पनि बनेको छ । उज्यालोको मेला, फूलको रौनक, आनन्दको उत्सव र सद्भावनाको प्रतीक पर्व हो– तिहार । कार्तिक कृष्ण त्रयोदशीदेखि कार्तिक शुक्ल द्वितीया तिथिसम्म धूमधामसाथ मनाइने तिहारलाई दीपावली, दीवाली तथा यमपञ्चक पनि भनिन्छ । तिहारको एक नाम ‘सुखरात्रि’ पनि हो । शास्त्रमा वर्षभरिका रात्रिमध्ये चारवटालाई...

देवकोटाका काव्य सौष्ठव

महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटालाई ‘प्रतिभावान्’ मात्रै भन्नु पर्याप्त छैन । उहाँ वस्तुतः ‘प्रतिभाका पुञ्ज’ हुनुहुन्थ्यो । बहुमुखी प्रतिभाका धनी देवकोटा विराट् कल्पनाशील आशुकवि हुनुहुन्थ्यो । जसले आफ्नो काव्यमा शैलीगत अद्भुत कला र विशिष्ट शिल्प दक्षताका प्रमाण दिनुभएको छ । वास्तवमा नेपाली साहित्यको इतिहासमा भाव र भाषा–शैली माथि यस्तो दक्षतापूर्ण अधिकार राख्ने उहाँ पहिलो व्यक्तित्व हुनुहुन्छ । उहाँको विलक्षण...

मेरो पेट

सधैँ सधैँ सताइरहन्छ र हैरान पारिरहन्छ बस्न टिक्न दिँदैन उसकै मर्जी स्वतन्त्र हुनै दिँदैन यन्त्र जस्तै आफू खुसी चलाउँछ

काम्रोमा टाउको

सधैँ सधैँ सताइरहन्छ र हैरान पारिरहन्छ बस्न टिक्न दिँदैन उसकै मर्जी स्वतन्त्र हुनै दिँदैन यन्त्र जस्तै आफू खुसी चलाउँछ मेरो पेट मलाई । कहिले दरबान बनाउँछ मुङ्लानतिर, कहिले भाडाको सिपाही बनाएर बदनाम गराउँछ छिमेकतिर, त्यतिले नपुगेर आजभोलि मरुभूमिको तातो भुङ्ग्रोमा गोठालो गर्न पठाउँछ खाडीतिर, कठ्याङ्ग्रिने हिउँको चिसोमा चोँचेको गोबर सोत्तर गर्न पठाउँछ कोरियातिर, गधा जस्तै बोझा बोक्न पठाउँछ अरू धेरैतिर, र केही...