जुलुङ्गो एक जीवन अनेक

जीवनका कैयौँ रङ छन् । रङ भएर नै जीवन अनेकानेक थरीमा फुलिरहेको हुन्छ । जीवनका रङ जो हामी भेटाउन सकिरहेका छैनौँ । कतिले भेटाउने निरन्तर कोसिस गरिरहेका छौँ । कति भावीले जे लेखिदियो भनेर चुपचाप भावीको भरोसामा हुन्छौँ । हामी कतिले रङ नचिनेर जीवन नै बर्बादको गडतिरमा हुत्याइरहेका छौँ । जीवनको रङ चिन्न विशाल सामथ्र्य चाहिन्छ । जीवन एउटा वाग हो, जहाँ हजारौँ रङका फूल फुलाउन सकिन्छ । जीवन एक गतिशील भूमि हो जहाँ आवाद गरेर रङ्गिन...

बेवास्तामा परेको मुटुरोग

सामान्य टन्सिललाई बेवास्ता गर्दा बाथ मुटुरोग लाग्न सक्छ भन्ने जानकारी धेरैमा पाइँदैन । घाँटी दुख्दा वा टन्सिल पाक्दा नुन, पानी र बेसार मात्र खाएर हुँदैन औषधि नै खानुपर्छ भन्ने ज्ञान उनान्सय प्रतिशतलाई नभएकै कारण यो रोग ओझेलमा परिरहेको छ । सुरुमा सय रुपियाँ पनि नपर्ने औषधिले ठीक हुने टन्सिल बिग्रेपछि लाखौँको खर्च लाग्ने र ज्यानै पनि जान सक्ने तथ्य ‘टन्सिलले बिगारेको मुटु’ पुस्तकमा रहेको छ । मुुटुसम्बन्धी एक दर्जन...

हजुरबुवाको रेडियो

बिरलै घरमा मात्र रेडियो भएकोे बीसको दशकको अन्त्यतिरको समयमा मेरा हजुरबुवाले आसामबाट आउँदा ल्याएको रेडियोको मलाई धमिलो सम्झना छ । त्यो कालो छालाको खोलले बेरिएको थियो, त्यसमाथि झुन्ड्याउन मिल्ने गरी कपडाको खोल सिलाएर हालिएको थियो । मेरो चार÷पाँच वर्षे उमेरले त्यो के नामको रेडियो थियो ? त्यसमा ब्याट्री कतिवटा चाहिन्थ्यो ? यो चाल पाउने कुरै भएन । हिउँदको याममा आसामबाट आउनुभएका हजुरबुवा मुस्किलले तीन महिना जति मधेसमा...

बिहेपछि मन पराउला ?

वर्ष २४ कि हिरण्यकुमारी । पछिल्ला ११ वर्ष उपचारका क्रममा उहाँ आमा नमिताको साथ मेरो क्लिनिक आउनुहुन्छ । उहाँमा शल्यक्रिया गर्नुपर्ने रोग थियो । पूर्ण परीक्षण तथा तयारीपछि उहाँको देब्रे मिर्गौला र मूत्रबाहिनी बीचको साँगुरो भाग काट्ने, फुलेर तन्किएको बेलुनजस्तो लाग्ने खण्ड छोट्याएर ठिक्कको बनाउने कार्य कुनै झन्झटबिना सम्पन्न भयो । बिरामी र उहाँकी आमालाई पनि त्यो मिर्गौला करिब २५ प्रतिशत मात्र काम गर्छ भन्ने थाहा...

राईको चिन्डो

संस्कृतिका विविध रूप हुन्छन् । यी कुनै मानिसका क्रियाकलापका रूपमा देखा पर्दछन् त कुनै विषयवस्तुका रूपमा । त्यसैले त संस्कृतिको परिभाषा दिँदै मानवशास्त्री ई.बी.टेलरले आफ्नो चर्चित पुस्तक ‘प्रिमिटिभ कल्चर’ नामक पुस्तकमा, ‘संस्कृति एक जटिल समग्रता हो, जहाँ ज्ञान, विश्वास, कला, नैतिकता, कानुन, परम्परा र बानी जुन मानवले समाजको सदस्यताका कारण प्राप्त गर्दछ’ भनेर उल्लेख गरेको पाइन्छ । यस परिभाषाले संस्कृतिलाई एक बृहत्...