भारतसँग दर्बिलो मित्रताको अपेक्षा

प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा छिमेकी मुलुक भारतको तीनदिने भ्रमणका सन्दर्भमा आज त्यसतर्फ प्रस्थान गर्दै हुनुहुन्छ । यस भ्रमणले नेपाल र भारतबीचको सम्बन्धलाई नयाँ तरिकाले पुनव्र्याख्या गर्ने विश्वास छ । आशा गरौँ, प्रधानमन्त्री देउवाको यो भ्रमणले दुई देशको सम्बन्धलाई थप मजबुत र प्रगाढ बनाउन महìवपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्नेछ ।

पत्रकारिता, राजनीति र भ्रष्टाचार

पत्रकारिताको एक प्रमुख एजेन्डा सुशासन कायम गर्नु हो । निश्चय पनि यस कार्यमा पत्रकारिताको सहयोगी भूमिका हुने विश्वास गरिन्छ । यो सन्दर्भ पत्रकारिताको व्यावसायिकता निर्वाहसँग पनि सम्बन्धित छ । जब पत्रकारिता राजनीतिकेन्द्रित हुन पुग्छ, तब यसले यो एजेन्डा गुमाउने खतरा हुन्छ ।

बीपी, राष्ट्रियता र एमसीसी

नेपालको राजनीतिक इतिहास अध्ययन गर्ने हो भने राष्ट्रियताको विषय बेलाबखतमा पेचिलो रूपमा प्रस्तुत हुने गरेको छ । कतिपय सन्दर्भमा यो विषय नेपाली राजनीतिको मियो पनि बन्ने गरेको छ । इतिहास हेर्ने हो भने सरकारहरूले आफूअनुकूल राष्ट्रियतालाई अथ्र्याउने गरेका छन् । राष्ट्रियताकै बहसका आधारमा सरकार बन्ने र भत्कने कार्य हुँदै आएको छ

ओझेलमा भ्रष्टाचार मुद्दा

नेपालको सन्दर्भमा यहाँको नागरिक समाज निकै सशक्त र प्रभावकारी मानिन्छ । नेपाली समाज साक्षी छ यसले बेलाबखतमा अनेकथरी मुद्दाको बलियो उठान गरेको छ तर यहाँको नागरिक समाजको संरचना, चरित्र र यसले उठान गर्ने गरेका मुद्दाहरूको विश्लेषण गरिएका खण्डमा यो बढी राजनीतिप्रेरित छ भन्दा अतिशयोक्ति हुँदैन । नेपालको नागरिक समाज राजनीतिक मुद्दाप्रति जति सचेत छ त्यति सचेत समाजका अन्य मुद्दाप्रति रहेको पाइँदैन । नेपालको नागरिक समाजले...

‘गोप्य’बाट प्रभावित सूचनाको हक

नेपालमा सूचनाको हक लागू भएको १५ वर्ष बितिसकेको छ तर अपेक्षित उपलब्धि प्राप्त हुन सकेको छैन । यो दुखद पक्ष हो । यहाँ यो हक कार्यान्वयनका क्रममा विभिन्न समस्या तेर्सिने गरेका छन् । यसमा सर्वाधिक प्रमुख हो, सरकारी उदासीनता । विशेषतः सरकारी निकायका कर्मचारीले सूचना मागकर्ताको अभिप्रायलाई विभिन्न बहानामा निस्तेज गर्दै आएका छन् । यस्ता बहानामध्ये प्रमुख रूपमा प्रस्तुत हुँदै आएको छ, सेवामा प्रवेश गर्दाको बखत सरकारी कर्मचारीले...

जलवायु परिवर्तनको प्रभाव

पछिल्ला केही दिनयता मौसममा अस्वाभाविक परिवर्तनका सङ्केत देखिएका छन् । उपत्यकामा चिसो निकै बढेको अनुभव गरिएको छ । पहाडी क्षेत्रमा हिमपात भएको छ भने हुने क्रम पनि जारी छ । यस्तै हालका दिनमा तराई–मधेसका बासिन्दाका लागि धेरै ठूलो समस्या बनेको छ– यहाँको अस्वाभाविक चिसो । तराईका करिब सबै जिल्ला अहिले हुस्सु र कुहिरोले डम्म ढाकिएका छन् । हुस्सु र कुहिरोका कारण उत्पन्न चिसोबाट तराई कठ्याङ्ग्रिन बाध्य छ । स्थानीयहरू यसैलाई...

काँंग्रेस महाधिवेशनको मूल कार्यभार

नेपाली कांँग्रेसको १४औँ महाधिवेशन आजदेखि प्रारम्भ हुँदै छ । नयाँ नेतृत्वका लागि निर्वाचनबाहेक यस महाधिवेशनको अन्य कुनै पनि कार्य नहुने जानकारी पहिले नै सार्वजनिक भइसकेको अवस्थामा महाधिवेशन प्रतिनिधिले यसलाई कसरी लिन्छन् भन्ने कुराको चर्चा गर्नु अहिले कल्पना मात्र हुनेछ । यस पटकको महाधिवेशनमा नीति, सिद्धान्त, विचार, योजना र कार्यक्रम आदि कुनै पनि सन्दर्भमा छलफल हुने छैन । यस्तोमा स्वाभाविक रूपले एक प्रश्न उठ्छ,...

एमाले महाधिवेशनमा एजेन्डा खोजी

विश्वमा सन् १७८९ र सेरोफेरोको फ्रान्सेली राज्यक्रान्तिको निकै चर्चा गर्ने गरिन्छ । खासगरी मानव अधिकारको संस्थागत विकासका सन्दर्भमा यस क्रान्तिको ठूलो महìव छ । स्वतन्त्रता, समानता र भ्रातृत्वको कालजयी अवधारणालाई संस्थागत गर्न यो क्रान्तिले महìवपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको मानिन्छ । यही क्रान्तिको सन्दर्भमा सन् २००९ मा भर्सायल दरबार अवलोकन गर्न जाँदा यस पङ्क्तिकारसँग एक पथ प्रदर्शकले चर्चा गरेका थिए– फ्रान्सका...

जनगणनाका नायक : गणक र उत्तरदाता

मेरो गणना : मेरो सहभागिता’ भन्ने नाराका साथ राष्ट्रिय जनगणनाको १२औँ शृङ्खला बिहीबार (कात्तिक २५ गते) देखि सुरु भएको छ । नेपालमा सङ्घीयता लागू भएपछिको यो पहिलो जनगणना हो । आगामी मङ्सिर ९ गतेसम्म हुने यो जनगणनाबाट नेपालको पछिल्लो जनसङ्ख्याको स्थितिका साथै देशका थुप्रै सबल र दुर्बल पक्षका बारेमा जानकारी प्राप्त हुने अपेक्षा गरिएको छ । सामान्यतया जनगणना भनेको

नागरिक एकीकरण नै राष्ट्रनिर्माण

राष्ट्रनिर्माणको सन्दर्भ उठ्दा विद्वान् पौल जेम्सको भनाइसँग सहमति जनाउन सकिन्छ । पौलले राष्ट्रनिर्माणलाई राष्ट्रको संरचना वा गठन भन्नुभएको छ । उहाँका अनुसार बृहत् प्रक्रियाका माध्यमबाट राष्ट्र बन्छ । राष्ट्रनिर्माणको लक्ष्य जनताको एकीकरण हो । यसबाट अगाडिका दिनमा राज्यले राजनीतिक रूपमा स्थायित्व र सक्षमता प्राप्त गर्छ ।