स्थानीय निर्वाचनको सरगर्मी

दुई दशकको लामो अन्तराल र युगान्तकारी राजनीतिक तथा सामाजिक परिवर्तनपश्चात् २०७४ सालमा सङ्घीयताको कार्यान्वयनस्वरूप नयाँ संवैधानिक व्यवस्थाबमोजिम अधिकारसम्पन्न स्थानीय सरकारका लागि तीन चरणमा निर्वाचन सम्पन्न भएको थियो । विगतका स्थानीय निकायभन्दा अहिलेको स्थानीय तह संरचना, जिम्मेवारी तथा अधिकारको हिसाबले निकै फरक र शक्तिशाली रहेको छ । विगतको केन्द्रीकृत राज्य व्यवस्थामा केन्द्रीय सरकारको तल्लो एकाइका रूपमा...

पुँजीगत बजेट कार्यान्वयन

निकट विगतका केही वर्षजस्तै चालू आर्थिक वर्षमा पनि सरकारबाट विनियोजित बजेटमध्ये पुँजीगत बजेटको खर्च अपेक्षाअनुरूप हुन सकेन । यसबाट मुलुकको समग्र अर्थतन्त्र प्रभावित हुनु स्वाभाविक हो । राज्यको कुल वित्तीय संरचनामा सरकारबाट पेस हुने वार्षिक बजेटको आकार तुलनात्मक रूपमा सानो भए पनि समग्र अर्थतन्त्र चलायमान र प्रभावकारी बनाउन सरकारबाट प्रस्तुत हुने बजेटको महìवपूर्ण भूमिका हुन्छ । राज्य आपmैँमा एउटा विशाल र स्थायी...

सार्वजनिक सेवामा कोभिडको पाठ

आम विश्वले स्वीकार गरेको कुरा हो कि कोभिड–१९ को महामारीले विश्वको जनस्वास्थ्य मात्रै नभई अर्थतन्त्र, शक्ति सन्तुलन, भूराजनीति, सामथ्र्य, व्यक्तिगत र सामाजिक व्यवहार, अध्ययन विधि, परम्परागत सोच अनि प्रविधिको बहुआयामिक उपयोगलगायतका धेरै क्षेत्रमा उथलपुथल नै ल्याइदिएको छ । कोभिड–१९ महामारीअघिको विश्व समाज र अहिलेको विश्व समाजबीच ठूलो अन्तर आइसकेको छ; जुन कुरालाई व्यक्तिगत तहमा पनि जो कसैले अनुभव गरिसकेको छ । अझै...

समाजसेवा : पेसा कि चरित्र

सांसद रामकुमारी झाँक्रीले एक टेलिभिजन अन्तर्वार्तामा ‘मागेर समाज सेवा गर्नुहुँदैन’ भन्ने विचार राख्नुभएको थियो । यो विचारको पक्ष र विपक्षमा सामाजिक सञ्जालमा धेरै प्रतिक्रिया आए । अर्का सांसद महेश बस्नेतले संसदीय समितिको बैठकमा समाजमा झाँगिदै गएको सामाजिक अभियन्ता र समाजसेवा बारे बहस सुरु गर्दै भन्नुभएको थियो, ‘‘सामाजिक अभियन्ता र समाजसेवाका विषयमा राज्यले कानुन बनाएर नै नियन्त्रण र स्पष्ट गर्नुपर्छ ।’’ अभियन्ता...

जलजन्य विपद्को जोखिम व्यवस्थापन

विपद् विश्वव्यापी छ । केवल यसको स्वरूप, आवृत्ति, प्रभाव र जुध्ने शैली फरक छ  । व्यक्ति, समुदाय र राज्यको क्षमता, तयारी तथा सचेतनाको तहअनुसार विपद्को प्रभाव हुन्छ । यसकारण एकै माप र प्रकारको विपद् फरक समुदायमा आउँदा त्यसको प्रभाव पनि फरक हुनु स्वाभाविक हो । नेपालमा आगलागी तथा जलजन्य विपद्ले हरेक वर्ष अनि केही वर्षको अन्तरालमा भूकम्पले नराम्रोसँग प्रभावित पार्दै आएको छ । पछिल्लो छ वर्षभित्र महाभूकम्प र दुई लहरमा...

मेलम्चीको सफलता र पाठ

काठमाडौँ उपत्यकावासीको वर्षौंदेखिको तिर्खा मेट्ने चाहना बल्ल पूरा हुने भएको छ बहुचर्चित मेलम्ची खानेपानी आयोजनामार्फत । राजधानीको छिमेकी जिल्ला सिन्धुपाल्चोकको मेलम्चीबाट करिब २६ किलोमिटर सुरुङ मार्ग हँुदै पहिलो चरणमा दैनिक १७ करोड लिटर र दोस्रो चरणमा सँगैको याङ्ग्री र लार्केबाट समेत गरी दैनिक ५१ करोड लिटर पानी राजधानी उपत्यकामा ल्याउने महìवाकाङ्क्षी आयोजना सुरु भएको वर्षौं बित्दा पनि राजधानीवासीका धारामा...

जलस्रोत नीतिको सान्दर्भिकता

नेपालमा उपलब्ध जलस्रोतलाई हाम्रो सन्दर्भमा सेतो सुन भन्दा पनि अन्यथा नहोला । जलस्रोतसँग जोडिएको सम्भावनाले हाम्रो मुलुकको समृद्धिमा उल्लेख्य योगदान दिन सक्ने यथार्थलाई मनन गरी लामो समयदेखि जलस्रोत विकासका लागि नीतिगत, संस्थागत, संरचनागत तथा कानुनी औजारको व्यवस्था गरिएको छ । सन् १९९० को राजनीतिक परिवर्तनपश्चात् मुलुकले लिएको खुला र उदार अर्थनीतिअन्तर्गत जलस्रोत क्षेत्रको विकास र प्रवद्र्धनमा समेत निजी क्षेत्रको...

समृद्धिका लागि जलविद्युत् विकास

जलविद्युत्् विकास इतिहास केलाउँदा सुरुवातको हिसाबले नेपाल एसियामै अग्रणी स्थानमा आउँछ । करिब एक सय १० वर्ष पहिला निर्माण र सञ्चालन भएको पाँच सय किलोवाट क्षमताको फर्पिंङ जलविद्युत्् केन्द्र आज पनि इतिहास बोकेर भौतिक रूपमा उभिरहेको छ । बीचमा केही सुस्ताएको भए पनि पछिल्लो समय जलविद्युत्् विकासमा केही सकारात्मक सङ्केतहरू देखिएका छन् । कहालीलाग्दो ऊर्जा सङ्कटको घडी पार गरेर भर्खरै हामी उज्यालो नेपालको नयाँ युगमा...

‘कुलमानहरू’को खोजी

आफ्नो चारवर्षे कार्यकाल उच्च सफलताका साथ पूरा गरेर नेपाल विद्युत्् प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङ निवर्तमान भइसक्नुभएको छ । तथापि, कुलमानका बारेमा चर्चा र बहस बिस्तारै सेलाउँदै गएको छ । सम्भवतः एउटा सार्वजनिक संस्थानको प्रमुखका बारेमा आमजनस्तरबाटै यो हदको सकारात्मक चर्चा भएको यो पहिलोपटक नै होला । अहिले प्राधिकरणमा कार्यकारी निर्देशकको पदपूर्ति भइसकेको छैन र कहिले कुन विधिबाट कसको नियुक्ति हुँदै...