दुर्गोत्सवको प्राचीनता

धेरैजसो धर्मशास्त्रीय एवं ज्योतिषशास्त्रीय ग्रन्थमा चैत्र शुक्ल प्रतिपदालाई नयाँ संवत्सरको आरम्भ भएको दिन भनेर उल्लेख गरिएको छ । ब्रह्माले यो संसारको सृष्टि गर्ने क्रममा चैत्र शुक्ल प्रतिपदाको सूर्योदयको समयमा सृष्टि गरेका थिए भन्ने सम्बन्धमा विभिन्न पुराण तथा धर्मशास्त्रीय निबन्ध ग्रन्थमा वर्णन गरिएको पाइन्छ । पुराणका अनुसार त्यसै दिनदेखि नै यो संसारमा कालगणना प्रारम्भ भएको हो । धर्मशास्त्रीय निबन्ध...

‘गुफा’ अभ्यास

नेपाली समाजमा जीवनोपयोगी अनगिन्ती धार्मिक–सामाजिक–सांस्कृतिक मूल्य, मान्यता, अभ्यास र रीति तथा संस्कार छन् । यी सबै संस्कार मानिसको मानसिक तथा शारीरिक विकास र आत्मविश्वास अनि भविष्यको शिक्षाका रूपमा हुने गरेका छन् । हरेक पर्व, संस्कार र संस्कृतिभित्र अथाह वैज्ञानिक ज्ञान, अभ्यास र रहस्य लुकेको हुन्छ, जुन मानव विकासका विविध चरणलाई क्रमबद्ध रूपमा व्यवहारमा उतार्दै लगिन्छ ।

ऊर्जामा थपिएको उत्साह (सम्पादकीय)

नेपालको आर्थिक विकासका केही आधारमध्ये जलस्रोत प्रमुख हो । सेतो सुन भनेर चिनिने जलविद्युत्बाटै नेपालको आर्थिक विकासको कायापलट हुन सक्छ तर लामो समय नेपालको जलस्रोत उपयोग हुन सकेन । कुल ८३ हजार मेगावाट जलविद्युत्को सम्भावना भए पनि आर्थिक तथा प्राविधिक रूपले नेपालमा ४३ हजार मेगावाट जलविद्युत् उत्पादन गर्न सकिने तीन दशकअघि नै अध्ययनले स्पष्ट गरेको हो तर अझै पनि दुई हजार मेगावाट विद्युत् उत्पादन गर्न सकिएको छैन । उत्पादित...

युद्ध र जलवायु परिवर्तन

दुई पक्षको युद्धमा विजय पराजय स्वाभाविक हो । युद्धको परिणामले युद्धरत पक्षलाई मात्र होइन संसारभरकै मानिसलाई प्रभाव पर्छ । युद्ध, द्वन्द्व या सशस्त्र सङघर्षको परिणामले आर्थिक विकासको गतिलाई अवरोध पु¥याउँछ जसको कारणले कार्बन उत्र्सजनमा कमी ल्याउँछ र कल्पना नै गर्न नसकिने किसिमको क्षति जलवायुमा पु-याउँछ । युद्धको कारणले हुने पर्यावरणीय र सामाजिक परिवर्तनले हरित गृह (ग्रिन हाउस) उत्सर्जनको नयाँ र महìवपूर्ण स्रोत...

सामुदायिक विद्यालयको गुणस्तर

शिक्षा देशको समग्र विकासको मेरुदण्ड हो । यो आधारलाई कार्यान्वयनमा ल्याउन शिक्षाले समग्र देशको विकासको कार्यादिशालाई आत्मसात् गर्ने गरी शैक्षिक प्रणाली तयार गर्नुपर्छ । एकातर्फ सामुदायिक विद्यालयलाई शिक्षामार्फत सरकारको नीति तथा कार्यक्रम कार्यान्वयनका आधारशिलाको रूपमा हेर्ने गरिन्छ भने अर्कोतर्फ सामुदायिक विद्यालयको शिक्षाको स्तरले राज्यको नागरिकप्रतिको उत्तरदायित्व र जवाफदेहितालाई समेत प्रतिविम्बित...