सुदूरपहाडमा गौरा पर्व सम्पन्न (फोटो फिचर)

लोकेन्द्र जोशी

दार्चुला, भदौ २० गते । सुदूरपश्चिमको मुख्य पर्व गौरा सम्पन्न भएको छ । पवित्र नदी, तलाउ, धारा, पँधेरा र गौराघरमा विभिन्न पाँच किसिमका गेडागुडी (बिरुडा) भिजाएर प्रारम्भ गरिएको गौरापर्व कृष्णजन्माष्ठमी हुँदै विभिन्न मेलाको आयोजना गरेर सम्पन्न भएको हो ।

दार्चुला, बैतडी लगायत सुदूरपश्चिमका विभिन्न जिल्लामा दशैं भन्दा बढी महत्तका साथ मनाउने गौरा पर्वको रौनकले गाउँघरमा बेग्लै सांस्कृतिक तरंग ल्याउने गरेको छ । गौरापर्वको मुख्य दिन अष्टमी (अठेवाली) मा बिरुडालाई घरमा लगेर पकाएर खाने चलन छ, बिरुडाले नै टाउको पूजन गरिन्छ । हिमालयकी छोरी पार्वतीले भगवान् शिवलाई पति पाउन गौरा देवीको निराहार व्रत बसेको किंवदन्तीका आधारमा गौरा पर्व मनाउने गरिएको स्थानीय संस्कृतिका जानकार हरिना जोशीले बताउनुभयो । पार्वतीले शिव पति पाएझै अविवाहित युवती शिवझैँ पति पाउन फलाहार व्रत बस्ने गरेका छन् । विवाहित महिलाले भने पति र सन्तानहरुको दीर्घायुको कामना गरेर व्रत बस्ने गरेका छन् ।

गौराको अवसरमा व्रत, गौरा पूजा र उपासनाका साथै महिला एवं पुरुषहरूले वर्ष दिनका पीडा बिर्सन विभिन्न खेलहरू खेलेर मनोरञ्जन गरेका छन् । अठेवालीका दिन गौरा देवीको प्रतिमालाई टाउकामा राखेर नचाइन्छ । पुरुषले धुमारी, ढुस्को, ठाडो खेल र देउडा खेल खेल्छन् । धुमारी, ढुस्को र ठाडोमा खेलमा महाभारत, रामायणसहित धार्मिक ग्रन्थमा आधारित कथा भनिन्छ । यद्यपि अचेल ठाडो खेलमा वीरगाथा हराउँदै जान थालेका छन् । सामाजिक सद्भाव र महिलाहरूको सम्मानका लागि मनाइने गौरा सांस्कृतिक पर्व भएकाले सबैले मनाउनुपर्ने ९० वर्षीय वृद्ध दत्ते जोशीले बताउनुभयो ।

पुरुषहरूले गौरा नचाउने स्थान नजिकै धुमारी, ढुस्को, देउडा खेल्ने चलन छ । धामी झाँक्रीलाई खुसी बनाउन अठेवालीका दिन पुरुषहरू विशेष गरी देवी–देवताका गाथा समेटिएका खेलमा रमाउँछन् । गौरामा नयाँ पहिरन लगाउने तथा मीठो मसिनो खाने चलन छ । गच्छेअनुसार सबैले मनाउने गौराको अन्तिम दिन बाजागाजासहित जलाशय वा नदी किनारमा पूजा विसर्जन गरिन्छ । पञ्चमीदेखि सुरु भएको गौरामा विभिन्न गतिविधि गर्दै आइतबारसम्म मेला (खेणी) को आयोजना गरिएको थियो । गौरा पर्वमा विवाहित महिलाहरुले घाँटीमा दुव धागो (दुवधाँगो) बाँध्ने प्रचलन छ । पुरूषले जनई लगाए झैँ महिलाले दुव धागो लगाउने गरेका छन् । शिव र गौरी अर्थात् गौराको पूजा आराधनाले मनोकांक्षा पुरा हुने, पारिवारिक सुख र सौभाग्य प्राप्त हुने मान्यता छ । यो पर्वलाई एकताको पर्वका रुपमा समेत मनाउने गरिएको छ ।