रिस (निबन्ध)

रिससम्बन्धी यो कविता मैले सानै उमेरमा सुनेको हुँ । कवितामा रिसलाई मानिसको व्यक्तित्व क्षयीकरणका रूपमा लिएको छ । मानवीय उन्नति–प्रगतिको बाधक नै रिस हो भन्ने देखिन्छ । हालसम्म आधुनिक औषधि विज्ञानले पनि रिसको कुनै औषधि पत्ता लगाउन सकेको छैन । यदि औषधि थियो भने, एक मात्रा त मै पनि सिनित्तै पार्थें हुँला । त्यति मात्रैले नपुगे ‘बुस्टर डोज’ पनि भ्याइदिन्थेँ ।

अब्बल शब्दकोश

नेपाली भाषाको विकास संस्कृतबाट प्राकृत हुँदै भएकाले नेपाली भाषामा संस्कृत मूलका तत्सम शब्दहरू धेरै रहेका छन् । तथापि नेपाली भाषा संस्कृतबाट रूप परिवर्तन भएर आएका, झर्रा तथा संस्कृतइतर भाषाबाट प्रयोगमा ल्याइएका भाषाका शब्दहरूबाट नेपाली भाषा अरू समृद्ध छ । भाषा मानवीय आवश्यकताको परिवर्तनशील वस्तु हो । त्यसैले भाषालाई जीवन्त पनि बनाउँछ । त्यस्तो जीवनको इतिहास खोज्दै जाँदा शब्दका उद्गम भाषासम्म पुग्नुपर्ने हुन्छ...

आधुनिक नाटकका प्रणेता

नेपाली साहित्यको इतिहासमा बालकृष्ण सम नाट्यसम्राट्का रूपमा विभूषित हुनुहुन्छ । राणा परिवारमा जन्मेर उहाँले नेपाली नाटकलाई जुुन किसिमको योगदान दिनुुभयो, त्यसले नेपाली नाटक गतिशील बनेको छ । नेपाली साहित्यमा नाटक अनुवादको जुन परम्परा रहेको थियो, त्यो परम्परा तोडेर आधुनिक नाटकलाई गति दिनुभएका समको जन्म वि.सं. १९५९ माघ २४ गते भएको थियो । जीवनका हरेक सन्दर्भलाई नाटकमा समाहित गर्नुभएका समको साहित्यिक व्यक्तित्व नाटकका...

किसानको शत्रु

मोलुस्काबेस (मोलुस्का प्रजातिबारे उल्लेख गरिएको वेबसाइट)का अनुसार हाल विश्वमा ५० हजारदेखि ५५ हजार समुद्री, २५ हजारदेखि ३० हजार स्थलीय र छ हजारदेखि सात हजार ताजा पानीका मोलुस्का प्रजाति छन् । तीमध्ये विशाल अफ्रिकी शङ्खेकीरा जमिनमा पाइने शङ्खेकीरामध्ये सबैभन्दा ठूलो शङ्खेकीरा हो । यो मिचाहा प्रजातिको शङ्खेकीरा पनि हो । यसको वैज्ञानिक नाम ‘अचाटिना फुलिका’ हो । यो मोलस्का फाइलम, ग्यास्ट्रोपोडा कक्षा, अचाटिनोइडिया...

खान सिक्यौँ असर सिकेनौँ

जन्मनुभन्दा पहिला बच्चा आमासँग जोडिएको हुन्छ । गर्भमा रहेको बच्चालाई सबै पोषणतìव नाभीबाटै प्राप्त हुन्छ । योगीले पनि नाभीको महìव बताइरहेका हुन्छन् । जन्मिसकेपछि भने मुख प्रमुख अङ्गका रूपमा रहेको हुन्छ । बच्चा गर्भमा रहँदा जसरी नाभीको महìव हुन्छ, त्यसैगरी जन्मिसकेपछि मुखको महìव हुन्छ । खानका लागि मात्र मुखको महìव होइन, समग्र स्वास्थ्यको अङ्ग हो– मुख । मुख सम्पूर्ण रूपमा ठीक हुनुपर्छ । मुखभित्र रहेको दाँतको पनि आफ्नै...