गर्व गर्न लायक गौरव आयोजना

देशका प्रमुख आर्थिक परिसूचक सन्तोषजनक रूपमा नरहेका तथ्याङ्क सार्वजनिक भइरहेको समयमा यही अर्थसँगै सम्बन्धित देशको हवाई पूर्वाधारले फड्को मारेको समाचारले केही मात्रामा घाउमा मलम लगाएको महसुस गराएको छ । नेपालमा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल बनेको करिब सात दशकपछि दोस्रो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल तयार भएको छ । राष्ट्रिय गौरवको आयोजनाका रूपमा रहेको भैरहवास्थित गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल औपचारिक रूपमै...

कृषिमा उद्यमशीलता

कृषि क्षेत्रलाई नेपाली अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड मानिन्छ । तथापि हाम्रो मुलुकको कृषि क्षेत्रका प्रमुख विशेषताहरूबाट अहिलेसम्म पनि ‘निर्वाहमुखी खेती प्रणाली’ हट्न सकेको छैन । यसले मुलुकका अधिकांश किसान व्यावसायिक खेती प्रणालीको पहँुचमा पुग्न सकिरहेका छैनन् भन्ने पुष्टि गर्छ । अर्कोतर्फ कुल जनसङ्ख्याको करिब दुईतिहाइभन्दा बढी जनशक्ति सक्रिय रूपमा आबद्ध रहेको यो क्षेत्रले देशको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा भने एकतिहाइभन्दा...

किसानलाई पेन्सन

श्रमिक आफ्नो जीविकोपार्जनका लागि विभिन्न उत्पादनमूलक कार्यमा संलग्न हुनुपर्ने हुन्छ । कृषि, औद्योगिक तथा सेवाजस्ता विभिन्न क्षेत्रमा संलग्नता जनाएर श्रमिकले आफू र परिवारका आवश्यकता पूरा गर्छन् । एउटा कुरा के सत्य छ भने, कुनै पनि श्रमिकले आफ्नो जीवनकालमा सधैँभरि उत्पादन कार्यमा सक्रिय सहभागिता जनाउन सक्दैन । विभिन्न कारण जस्तै ः उमेर हद, रोग–व्याधि, दुर्घटना, महामारी आदिले गर्दा उनीहरू उत्पादन प्रक्रियाबाट बाहिरिनुपर्ने...

सहरी कृषिको लोकप्रियता

सामान्यतया कृषि भन्नेबित्तिकै ग्रामीण क्षेत्रका खेतबारीमा गरिने खेती किसानीसँंग सम्बन्धित क्रियाकलाप हुन् भन्ने बुझिन्छ तर बदलिँदो समयको आवश्यकता, नवीन प्रविधिको विकासका साथसाथै परिवर्तित सामाजिक सोच र संरचनाले कृषि क्षेत्रको दायरा फराकिलो बन्दै गएको छ । खेती किसानीका लागि ठूला खेतका कान्ला र फराकिला बारीका पाटा चाहिन्छ भन्ने सोचलाई चुनौती दिँदै साँघुरा करेसाबारी, घरका कौसी र अन्य खाली ठाउँमा पनि कृषि उत्पादन...

कृषि पर्यटनसँग जोडिएको अर्थतन्त्र

मानवीय इच्छा र चाहना परिवर्तनशील छन् । एउटै वातावरण, दृश्य र परिस्थितिले सधैँभरि सन्तुष्टि दिइरहन सक्दैन । नयाँ खोज–अनुसन्धान, नवीनतम प्रयोग र फरक अनुभव प्राप्त गर्न खोज्नुलाई सामान्य मानवीय व्यवहारका रूपमा लिन सकिन्छ । पर्यटन क्षेत्रमा पनि समयअनुसार पर्यटकका रुचि एवं इच्छा परिवर्तन हँुदै गएका छन् । केही समय पहिलेसम्म पर्यटनस्थल भन्नेबित्तिकै मठ–मन्दिर, कलात्मक भवन, दरबार, सङ्ग्रहालय, संरक्षित क्षेत्र, निकुञ्ज,...

जनहितकै लागि जनगणना

सन् १९११ बाट नेपालमा राष्ट्रिय जनगणना लिन सुरु गरिएको हो । हरेक दस वर्षको अन्तरालमा लिइने यो गणना अहिले सन् २०२१ का लागि ‘मेरो गणना, मेरो सहभागिता’ मूल नारासहित मुलुकभर राष्ट्रिय जनगणना–२०७८ को महोत्सव चलिरहेको छ र यो १२औँ राष्ट्रिय जनगणना हो । कोभिड–१९ को महामारीले निम्त्याएको अवरोधका बीच पनि गत भदौ ३० देखि असोज १८ सम्म पहिलो चरणको घर तथा घरपरिवार सूचीकरण कार्य सफलतापूर्ण सम्पन्न भएको केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागले...

गर्व गर्न लायक खोप अभियान

चीनको वुहान सहरमा सन् २०१९ को डिसेम्बरमा पहिलो पटक पहिचान गरिएको कोरोना भाइरस अहिले संसारभर एक प्रमुख स्वास्थ्य चुनौतीका रूपमा खडा भएको छ । कोरोना सङ्क्रमणका विभिन्न लहर फैलिएसँगै विश्वकै आर्थिक, सामाजिक, शैक्षिक र स्वास्थ्य क्षेत्रलाई आक्रान्त पारेको छ । सङ्क्रमणसँग जुध्न पछिल्लो पटक विभिन्न प्रकारका खोपको आविष्कार र प्रयोग पनि सँगसँगै भइरहेका छन् । यसले केही हदसम्म अपेक्षाकृत सकारात्मक परिणाम पनि दिइरहेको...

कोरोना नियन्त्रणका लागि धक्का व्यवहार

चीनको वुहान सहरमा सन् २०१९ को डिसेम्बरमा पहिलो पटक पहिचान गरिएको कोरोना भाइरस अहिले सारा संसारभर एक प्रमुख स्वास्थ्य चुनौतीको रूपमा खडा भएको छ । कोरोना महामारी सङ्क्रमणको विभिन्न छाल फैलिएसँगै विश्वकै आर्थिक, सामाजिक, शैक्षिक र स्वास्थ्य क्षेत्र आक्रान्त छ । यससँग जुध्न विभिन्न वैज्ञानिक आविष्कार र प्रयोगहरू पनि सँगसँगै भइरहेका छन् । तर, प्रभावकारी औषधि र खोपहरूको विकासले पूर्णता भने प्राप्त गर्न सकेको छैन ।...

समृद्धिको बाधक निराशावादी सोच

एउटा गिलासमा आधा मात्र पानी राखेर वरिपरि रहेकाहरूलाई सोध्दा एकथरिले आधा गिलास पानी भरिएको जबाफ दिन सक्छन् भने अर्काथरिले गिलास आधा खाली देखेको जबाफ दिन्छन् । मानिसहरूको सोचाइअनुसार एउटै परिस्थितिलाई हेर्ने दृष्टिकोण पनि फरक–फरक हुन्छ । आशावादी सोचले हरेक अवस्थालाई सकारात्मक ढङ्गले व्याख्या गर्न कोसिस गर्छ भने निराशावादी सोचले जुनसुकै परिस्थितिलाई पनि नकारात्मक तरिकाले वर्णन गर्न खोज्छ । वर्तमान परिप्रेक्ष्यमा...

किसानको ‘डिजिटल’ पहिचान

कृषिप्रधान मुलुकका नामले चिनिने हाम्रो देशमा किसानको वास्तविक सङ्ख्या कति छ भन्ने विषयमा भने फरक–फरक धारणा सार्वजनिक हुने गरेको पाइन्छ । विभिन्न राष्ट्रिय एवम् अन्तर्राष्ट्रिय निकायले हरेक वर्ष अद्यावधिक गर्ने तथ्याङ्कमा पनि एकरूपता पाइँदैन । जिल्ला कृषि ज्ञान केन्द्र र राष्ट्रिय जनगणनाले दिएको विवरणलाई आधार मानेर हालै सार्वजनिक गरिएको तथ्याङ्कअनुसार नेपालमा ६३ प्रतिशत मानिस कृषि पेसामा आबद्ध छन् भनिएको...