सुक्खा मौसममा पानी

भनिन्छ, मान्छे खाना नखाएर बढीमा तीन हप्ता, पानी नपिएर तीन दिन र अक्सिजनबिना तीन मिनेट मात्रै बाँच्न सक्छ । मान्छेलाई बाँच्नका लागि नभइनहुने यी तीनवटै वस्तु हामीले वनजङ्गलबाट मात्र पाउँछौँ । मान्छे मात्र हैन, जनावरलाई पनि बाँच्नका लागि यी तीनवटा वस्तु अति आवश्यक छन् । पानीको मुख्य स्रोत हिमालयको हिउँ र वनजङ्गल नै हो ।

मानव स्वास्थ्यप्रति बढ्दो चिन्ता

कक्षामा स्वास्थ्य शिक्षाबारे बहस चलिरहँदा धेरै विद्यार्थीले सोध्ने गर्छन्, “तपाईंलगायत सबै शिक्षकले अल्कोहल, तम्बाखु, गाँजा आदि लागूपदार्थ हाम्रो शरीरका लागि हानिकारक हुन्छन् भनेर पढाउनुहुन्छ, त्यसो हो भने सरकारले यस्ता लागूपदार्थ बनाउने कारखाना किन बन्द गर्न सक्दैन ? विद्यार्थीलाई ‘स्मोकिङ इज ब्याड फर हेल्थ’ भनेर लेखिएका प्लेकार्ड बोकाएर -यालीमा लगिन्छ अनि हाम्रै परिवारका सदस्य, छरछिमेकले धूमपान गरिराखेको...

आफ्नै देशमा इलम भइदिए

पैसा कमाउनकै लागि दुई वर्षका दूधेबालकलाई छोडेर विदेश हिँडेका दम्पतीहरू छोराको सम्झनामा बेलाबेलामा भिडियो कलमै भक्कानिन्छन् । यता बूढा हजुरबुवा, हजुरआमालाई बालकको स्याहारसुसार गर्न सकस भइरहेको हुन्छ । दुई वर्ष पूरा हुँदा नहुँदै उनलाई स्कुल भर्ना गरिन्छ । बालकमा कसैले भनेको नसुन्ने साह्रै जिद्दी स्वभाव देखिएको छ । उनलाई फकाउन बिहानै उनका हजुरबुवा पसल गएर कहिले चिजबल त कहिले कुरकुरे किनेर ल्याउँछन् । एक भर्खरै...

सडक पहुँचपछि रित्तिँदै बस्ती

दुई वर्ष अघिसम्म काठमाडौंँबाट अछामको दुर्गम गाउँमा रहेको घर पुग्न चार दिन लाग्थ्यो । काठमाडौंँबाट हिँडेको भोलिपल्ट नेपालगञ्ज पुगेपछि सिधै गाउँ जाने बस नै नपाइने । कहिले अर्को दिन कुर्नुपथ्र्यो भने कहिले त्यही दिन बेलुका जसोतसो पाइन्थ्यो । त्यसपछि कमलबजार या स्याउले पुगेर राती त्यहीँ बास बसेर अर्को दिन मात्रै हिँडेर घर पुगिन्थ्यो । एक्लै हो भने तीन दिन तथा छोराछोरीसँगै जाने हो भने चार या कहिले त पाँचौँ दिनमा बल्ल...

लोकसांस्कृतिक पर्व गौरा

‘झुलाघाट बजारमा घिउ तोलन्या पसेरी घर छोडी विराना देश रहन्छै कसरी ।’ गौरा सुदूरपश्चिमवासीले मनाउने महत्त्वपूर्ण पर्व हो । गौरा पर्वको रौनक सुरु भइसकेको भए पनि मुख्य पूजा भने यस पटक श्रीकृष्ण जन्माष्टमीकै दिन परेको छ । भाद्र शुक्ल षष्ठीदेखि अष्टमी तिथिसम्म गौरा पर्व मनाउने गरिन्छ । यद्यपि, गाउँका छोरीचेली भने साउन महिनामा पर्ने गौरा एकादशीदेखि नै गौरा आगमनको स्वागतमा देउडा खेल्ने गर्दछन् । बेलुकीको खाना खाएर सबै...

सिस्नो लगाउने पर्व

हातका मैला सुनका थैला के गर्नु धनले साग र सिस्नु खाएको बेस आनन्दी मनले ।। महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाका सबैका मनमा बस्न सफल अमुल्ययी पङ्क्तिमा दुई छाक टार्न गरिबले खाने गरेको साग र सिन्नुको अलौकिक वर्णन छ । चाडबाडमा धनी सुदूरपश्चिम प्रदेशका नौ जिल्लामध्ये अधिकांशमा नयाँ वर्षका दिन विसु पर्व मनाउने गरिन्छ । सिस्नो लगाएर मनाइने यस पर्वलाई विसु, विस्का वा विस्पती पर्व पनि भनिन्छ । तराईमा भने नयाँ वर्षको दिनलाई...

सहजतातर्फ कृषक

विभिन्न कारणले बिदेसिन बाध्य नेपाली कोभिड–१९ का कारण फिर्ता भएसँगै कृषि उत्पादन बढेको छ । गाउँघरतिर बाँझो रहेका जमिन पनि युवाले खनजोत गरेर बालीनाली लगाएको देखिन्छ । युवा देश फिर्ता भएसँगै कृषिक्षेत्रमा आधुनिकीकरण देखिन थालेको छ ।

हिंसा हटाउन नैतिक शिक्षा

बिहान उठ्दै सुन्नुपर्ने हिंसाका घटनाको समाचारले दिनभरि बेचैन बनाउँछ । कोही पैसाको लोभमा हिंसा गर्न पुग्छन् भने कसैले आफ्नो प्यास मेटाउनकै लागि बच्चा, वृद्ध, बहिनी, छोरी, आमा कसैलाई पनि चिन्दैनन् । अर्काको ज्यान लिनसम्म पनि पछि पर्दैनन् । किन मानिस यति धेरै हिंसात्मक हुँदै छ ? परिवारका सदस्य एकैठाउँमा बसेर खाने, सँगै टेलिभिजन हेर्ने चलन हराउँदै गएको छ । सबै एकैठाउँमा भए पनि आ–आफ्नो मोबाइलमा व्यस्त हुँदा कसैलाई कसैसँग...