तरलता व्यवस्थापनका जटिलता

बैङ्क तथा वित्तीय क्षेत्रमा यतिबेला लगानीयोग्य पुँजीको अभाव छ । सामान्य रूपमा यसलाई तरलता अभाव भनिन्छ । निक्षेप सङ्कलन कम तर कर्जाको माग भने उच्च हुँदै जाने प्रवृत्तिलाई मुद्रा अर्थशास्त्रले तरलता अभावका रूपमा चिनिन्छ । निक्षेप सङ्कलन कम हुँदै गएपछि बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाहरूले ब्याजदर बढाउनुपर्ने हुन्छ । निक्षेपमा ब्याज वृद्धि नगरी मानिसहरू बैङ्क तथा वित्तीय संस्थामा रकम जम्मा गर्न उत्साहित हुँदैनन् । निक्षेपमा...

विकास खर्चको चुनौती

चार वर्षअघि आर्थिक वर्ष २०७४/७५ मा पुँजीगत खर्च दुई खर्ब ७० अर्ब रुपियाँ भएको थियो । यतिबेला मुलुक निर्वाचन वर्षमा थियो । विकास निर्माणभन्दा निर्वाचन सम्पन्न गर्नु नै राष्ट्रिय कार्यसूची थियो । नयाँ संविधान आएपछिको पहिलो आमनिर्वाचन त छँदै थियो, साथमा निर्वाचन हुन्छ वा हुँदैन भन्ने द्विविधासमेत व्याप्त थियो । निर्वाचनसँगै देशको विकास निर्माणले राम्रै गति लिएको तथ्याङ्कले देखाउँछ । फलस्वरूप सात–आठ प्रतिशतको आर्थिक...

यथार्थ उडान भर्ने प्रयास

यतिबेला वर्तमान गठबन्धन सरकारले ल्याएको प्रतिस्थापन बजेटको चर्चा र बहसले ठाउँ पाएको छ । अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले गत शुक्रबार प्रतिपक्षको विरोध हुँदाहुँदै कुल १६ खर्ब ३२ अर्ब ८३ करोड रुपियाँको आयव्यव विवरणको बजेट प्रतिनिधि सभा बैठकमा प्रस्तुत गर्नुभयो । प्रतिस्थापन विधेयकमार्फत प्रस्तुत सो बजेट संशोधित बजेटभन्दा पनि हुन्छ । जेठमा ल्याइएको बजेटमा १५ अर्ब रुपियाँ हाराहारी आकारमा न्यून छ । जेठ १५ को अध्यादेश...

आर्थिक वृद्धिको जग

गत आर्थिक वर्ष २०७७/७८ को अर्थतन्त्रको अवस्थाबारे प्रारम्भिक तथ्याङ्क भर्खरै सार्वजनिक भएको छ । मुलुकको केन्द्रीय बैङ्क– नेपाल राष्ट्र बैङ्कले ‘देशको वर्तमान आर्थिक तथा वित्तीय स्थिति’ सार्वजनिक गरेर अर्थतन्त्रको पछिल्लो अवस्थाको जानकारी तीन दिनअघि मात्र सार्वजनिक गरेको हो । यो सम्पूर्ण रूपमा अन्तिम तथ्याङ्क त होइन तर पनि गत आर्थिक वर्षको असार मसान्तसम्म प्राप्त सूचनाका आधारमा तयार पारिएको हो । यसमा केही बीस–उन्नाइस...

अर्थतन्त्रमा आशा जगाउने बेला

सरकारले देशको वर्तमान अवस्थाको तस्बिर संसद्मा प्रस्तुत गरेको छ । अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले साउन २६ गते अर्थतन्त्रको मौजुदा तस्बिर प्रस्तुत गर्नुभएको हो । ‘देशको वर्तमान अवस्थाको जानकारी’का रूपमा अर्थमन्त्री शर्माले मौजुदा अर्थतन्त्रबारे दिएको जानकारीलाई कतिपयले श्वेतपत्र पनि भनेका छन् तर अर्थमन्त्रीले श्वेतपत्र भन्नुभएको छैन । उहाँले ५२ वटा बुँदामा देशको अर्थतन्त्रलाई समेट्नुभएको छ । समेट्ने क्रममा...

अर्थतन्त्रमा आशा जगाउने बेला

सरकारले देशको वर्तमान अवस्थाको तस्बिर संसद्मा प्रस्तुत गरेको छ । अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले साउन २६ गते अर्थतन्त्रको मौजुदा तस्बिर प्रस्तुत गर्नुभएको हो । ‘देशको वर्तमान अवस्थाको जानकारी’का रूपमा अर्थमन्त्री शर्माले मौजुदा अर्थतन्त्रबारे दिएको जानकारीलाई कतिपयले श्वेतपत्र पनि भनेका छन् तर अर्थमन्त्रीले श्वेतपत्र भन्नुभएको छैन । उहाँले ५२ वटा बुँदामा देशको अर्थतन्त्रलाई समेट्नुभएको छ । समेट्ने क्रममा चार...

योजना आयोगको नयाँ कार्यभार

मुलुकमा नयाँ सरकार विषम परिस्थितिमा आएको छ । खासगरी देशको अर्थतन्त्र राम्रो छैन, कोभिड–१९ को महामारी छ । गठबन्धन सरकारको नेतृत्व गर्दै नेपाली काँग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा सिंहदरबार पुग्दा आर्थिक वर्षले नेटो काटेको थियो । असार अन्तिम भइसकेको थियो । आय, उत्पादन र रोजगारी शिथिल भएको तथ्याङ्क तयार हुँदै थियो र छ । राजस्व अपेक्षित उठ्न नसकेको बेला साधारण खर्च भने उच्च दरमा बढेको छ । विकास–निर्माणलाई गति दिने पुँजीगत...

अर्थतन्त्र जोगाउने आधार

देशमा अर्थतन्त्रको अवस्था राम्रो नभएकै बेला सरकार परिवर्तन भएको छ । प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले गत साता मात्र नयाँ सरकारको नेतृत्व गर्दै सिंहदरबार प्रवेश गर्नुभएको छ । उहाँ पाँचौँ पटक प्रधानमन्त्री हुनुभएको छ । अनुभवसिद्ध नेतृत्व प्राप्त भएको छ । पूर्ववर्ती सरकारले चालू आर्थिक वर्षका लागि गएको जेठ १५ मा नै अध्यादेशमार्फत बजेट ल्याएको हो । बजेटसँग सम्बन्धित अध्यादेशसमेत संसद्मा प्रवेश गरेका छन् । सदनकै...

समृद्धिको दिगो दिशा

कुनै पनि देशको आर्थिक र सामाजिक विकासको आफ्नै बाटो हुन्छ । अरूको देखासिकी मात्रले विकास हुँदैन । भरथेगसम्म होला तर दिगो आधार हुँदैन । छिमेकी चीन यतिबेला संसारका सञ्चारमाध्यममा प्रमुखताका साथ छाएको छ । कम्युनिस्ट पार्टी स्थापनाको सय वर्ष पाँच दिन अघि पुग्यो । असार १७ गते चीनले चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी स्थापनाको एक सय वर्ष मनायो । एक सय वर्षअघि अर्धसामन्ती र अर्ध औपनिवेशिक देश आज समृद्धिको मैदानमा पुगेको छ ।...

विकास बजेटको विमर्श

चालु आर्थिक वर्षको अन्तिम महिना चलिरहेको छ । असारमा विकास खर्चको चाप पर्ने गर्छ । कतिपयले असारे विकास भनेर पनि आलोचना गर्ने गर्छन् । हुन पनि मनसुनले यो वर्ष आरम्भदेखि नै रौद्र रूप देखाएको छ । देशका कतिपय भाग बाढीपहिरो र डुबानको चपेटामा पर्न थालेका छन् । सिन्धुपाल्चोकको मेलम्ची र हेलम्बु क्षेत्र तहसनहस भए । बस्तीका बस्ती नै पहिरोको जोखिममा पुगेका छन् । त्यस्तै, गण्डकी प्रदेशको मनाङ अहिले रोइरहेको छ । त्यहाँका...