न्यून सन्तुलनको जोखिम

नयाँ आर्थिक वर्ष २०७८।७९ को बजेट समयमै आएको छ । जेठ १५ गते नै नयाँ आर्थिक वर्षका बजेट ल्याउनैपर्ने संवैधानिक बाध्यता हो । बजेट सङ्घीय संसद्मा प्रस्तुत गर्नुपर्ने थियो । प्रतिनिधि सभा रहेन । नयाँ निर्वाचनका लागि प्रतिनिधि सभा विघटन भयो । बजेटसँग सम्बन्धित विषय अर्थ विधेयकसँग सरोकार राख्ने हुँदा अर्थ विधेयक प्रतिनिधि सभामा मात्र प्रस्तुत हुन्छ । राष्ट्रिय सभा रहे पनि बजेट प्रस्तुत सक्दैनथ्यो । यो सबै कारणले...

नयाँ बजेटको सकस

जेठ १५ गते शनिबार सरकारले आगामी आर्थिक वर्षको बजेट ल्याउनै पर्ने हुन्छ । यो संवैधानिक प्रावधान हो । एक दिन वरपर गर्न पाइने छैन । यो दिन गणतन्त्र दिवससमेत पर्छ । संविधानको धारा ११९ ले राजस्व र व्ययको अनुमानसम्बन्धी व्यवस्था गरेको छ । यसको उपधारा (१) मा नेपाल सरकारको अर्थमन्त्रीले प्रत्येक आर्थिक वर्षको सम्बन्धमा सङ्घीय संसद्को दुवै सदनको संयुक्त बैठकमा (क) राजस्वको अनुमान (ख) सङ्घीय सञ्चित कोषमाथि व्ययभार हुने आवश्यक...

स्वास्थ्य पूर्वाधार विस्तारका चुनौती

स्वास्थ्य नै धन हो भन्ने भनाइ धेरै पहिलेदेखि चलनचल्तीमा छ । तर, नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्र लामो समयदेखि बेवास्तामा पर्दै आएको थियो । सरकारी स्वास्थ्य संरचना बलियो बनाउनतिर ध्यान गएको थिएन । शिक्षा र स्वास्थ्य क्षेत्रमा निजी क्षेत्रको प्रवेशपछि त अवस्था झनै नाजुक बन्दै गएको थियो । निजी क्षेत्रमा स्वास्थ्य सेवा विस्तार त भयो तर त्यसमा गुणस्तर कायम रहन सकेन । सेवाको भावनाले भन्दा पनि व्यापारिक दृष्टिले स्वास्थ्य...

बन्दाबन्दी नै गर्नुपर्ने हो र !

कुनै राजनीतिक वा प्राकृतिक प्रकोप आएर होइन, कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) अनियन्त्रित बन्न थालेपछि जापान सरकारले राजधानी टोकियोलगायत देशका मुख्य सहरमा सङ्कटकाल लगाएर कोरोना नियन्त्रण गर्न थालिएको छ ।

अर्थतन्त्रमा फेरि जोखिम

नर्वेका प्रधानमन्त्री इर्ना सोल्वर्ग २० हजार क्रोनर जरिवानामा पर्नुभएको छ । यो रकम दुई लाख ८० हजार ७५ रुपियाँ हो । प्रधानमन्त्री सोल्वर्गले आफ्नो ६० औँ जन्मदिन मनाउँदा कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) को भौतिक दूरीको मापदण्ड अवलम्बन नगरेका कारण त्यहाँको प्रहरीले यो जरिवाना गरेको गार्जियन अखबारले जनाएको छ । परिवार र नजिकका नातेदारसहित १३ जनामात्र भेला भएर उहाँले गत सप्ताहन्तमा एउटा रिसोर्टमा जन्मदिन मनाउनुभएको थियो । तर...

नयाँ बजेटको सुरसार

अदालतको फैसलापछि राजनीतिक अवस्था तरल बन्दै गए पनि सरकार नयाँ आर्थिक वर्षको बजेटको तयारीमा जुट्न थालेको छ । सर्वोच्च अदालतले फागुन ११ गते गरेको फैसलाले आसन्न वैशाखमा प्रतिनिधि सभाको निर्वाचनलाई विराम लगाइदियो, पुरानै प्रतिनिधि सभा फर्कायो । अहिले प्रतिनिधि सभाको अधिवेशन त चालु छ तर बैठकहरू कार्यमूलक हुनसकेका छैनन् । अदालतले फागुन २३ गते दिएको अर्को फैसलाले सत्तारूढ नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) को अस्तित्व...

नयाँ आधार वर्षपछिको अर्थतन्त्र

देशको विकास योजनाका लागि तथ्याङ्कको भूमिका सर्वोपरि हुन्छ । सही तथ्याङ्कको अभावमा सही योजना बनाउन सकिन्न । सही तथ्याङ्कका लागि अध्ययन, अनुसन्धानको संस्थागत गति र प्रक्रियाहरूको विशिष्टता आफैँमा महìवपूृर्ण हुने नै भयो । त्यस सन्दर्भमा केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागले नयाँ आधार वर्ष केही दिन अघि मात्र सार्वजनिक गरेको छ । राष्ट्रिय योजना आयोग मातहतको केन्द्रीय तथ्याङ्क विभाग देशको तथ्याङ्कको उत्पादन, वितरण र विश्लेषण...

नेपालको विकासशील गन्तव्य

अति कम विकसित मुलुक नेपालका लागि अलिकति खुसी प्राप्त भएको छ । केही ढिला भए पनि एउटा गन्तव्य लगभग सुनिश्चित भएको छ – आउँदो पाँच वर्षमा नेपाल विकासशील राष्ट्रमा स्तरोन्नति हुने । पूर्व निर्धारित समयसीमा भन्दा यो केही पर हो यो समयसीमा । नेपाल आउँदो वर्ष सन् २०२२ मै अति कम विकसित मुलुकबाट विकासशीलमा स्तरोन्नति हुने मार्गमा थियो । त्यसका लागि बीचमा अवरोध आए, चिर्न सकिएन । पाँच वर्षअघिको भूकम्पले अर्थतन्त्रमा ठूलो क्षति...

सरकारको तीन वर्ष अर्थतन्त्र पुनरुत्थानको दिशामा

कोरोना भाइरस (कोभिड– १९)ले यो एक वर्ष अन्धकारमा नपारेको भए यतिबेला मुलुक दोहोरो आर्थिक वृद्धिको सँघारतिर हुने थियो । यो कोरा कल्पना होइन, त्ससका लागि पर्याप्त आधार तयार हुँदै थियो । अघिल्ला दुई आर्थिक वर्षमा सात÷आठ प्रतिशतको आर्थिक वृद्धिले नेपालको अर्थतन्त्रको जग तयार भएको थियो ।

कृषिमा वैदेशिक लगानी बहस

सरकारले ससर्त कृषिका केही क्षेत्रमा वैदेशिक लगानीको बाटो खोलेपछि नेपाली कृषि क्षेत्र धराशायी हुने निष्कर्ष कतिपयको छ । कृषि क्षेत्रसित सम्बद्ध सङ्घसंस्थाहरूले त्यसको औपचारिक विरोध र कतिपयले आन्दोलनका धम्कीसमेत दिएका छन् । हामीकहाँ कतिपय कुरा नबुझेर वा नबुझेजस्तो गरेर पनि विरोध हुने गरेको छ । कृषिको यस मामिलामा पनि सतही बहस र विरोध भएको छ । अहिलेको दुनियाँ कहाँ पुगिसक्यो र हाम्रो कृषि कुन दशा र दिशामा छ ? विरोधले...