आसन्न भारत भ्रमणबाट भरोसा

प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले यही चैत १८ गतेदेखि मित्रराष्ट्र भारतको औपचारिक भ्रमण गर्दै हुनुहुन्छ । भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको निमन्त्रणमा प्रधानमन्त्री देउवाको तीन दिवसीय भ्रमण हुन लागेको हो । विभिन्न कारणले गर्दा भ्रमणको उच्च चर्चा साथै पृथक् अलौकिक महत्व पनि छ ।

एमसीसी पारित भएपछिको अपेक्षा

विगत केही समयदेखि राजनीतिलाई निरन्तर रूपमा विवादमा तानिरहेको एमसीसी (अमेरिकी सरकारबाट प्रस्तावित मिलेनियम च्यालेन्ज करर्पोरेसन नामक एक सहयोग कार्यक्रम) प्रतिनिधि सभामा बहुमतले पारित भएको छ । अनेकन निरर्थक विवाद, अनावश्यक कटुता, उष्ण बहस अनि प्रायोजित राजनीतिक माथापच्चीले गिजोलिएको अनिश्चितताले एउटा वैधानिक निकास पाएको छ ।

सफल राष्ट्र निर्माणका आयाम

सफल राष्ट्र निर्माण आजको विश्व राजनीतिमा सर्वाधिक चर्चित शब्द हो । शक्तिशाली भनिएकादेखि सामान्य गनिएका सबै देशका सरकारले प्रमुख प्राथमिकता नै राष्ट्र निर्माण भएको अभिव्यक्ति दिन्छन् । निर्वाचनको समयमा त प्रत्येक प्रत्यासीबाट सफल राष्ट्र निर्माणलाई एउटै लक्ष्यका रूपमा प्रस्ट्याइन्छ ।

स्थानीय निर्वाचनको राष्ट्रिय महत्त्व

राष्ट्रिय राजनीतिमा चुनाव अहिले निकै चर्चित शब्द हो । यो वर्षभित्र सङ्घ, प्रदेश तथा स्थानीय गरी तीनै तहका निर्वाचन सम्पन्न गर्नुपर्ने अभिभारा अहिलेको सरकारमाथि छ । लोकतन्त्रको आधार पनि आवधिक चुनाव नै हो । सत्ता गठबन्धनबीच कुन तहको चुनाव पहिले भन्नेमा केही समय माथापच्ची भए पनि स्थानीय तहको निर्वाचन पहिले तय हुनु निकै खुसीको कुरा हो । यसको रणनीतिक महìवसमेत अन्य तहका निर्वाचनभन्दा बढी हुन्छ ।

युवा नेतृत्वको युगीन कार्यभार

हालसालै सबै प्रमुख राजनीतिक दलहरूको महाधिवेशन सम्पन्न भएपछि राजनीतिक वृत्तमा एउटा नयाँ जोश र जागरको सम्प्रेषण हँुदैछ । दलको मुख्य नेतृत्वमा प्रायः अगाडिकै नेतागणहरूको पुनरावृत्ति देखियो । यद्यपि बाँकी पदाधिकारी तथा अन्य जिम्मेवार पदहरूमा राम्रै सङ्ख्यामा नयाँ र विशेषतः युवा अनुहारहरूको उदय भएको छ । परिपक्व र अनुभवी अभिभावकको नेतृत्वमा जोश, ऊर्जा र क्षमता भएका युवा पङ्क्तिको राम्रो समिश्रण बन्दैछ । केही दलले...

संसद् अवरोध असंसदीय आचरण

लामो समयदेखि प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा एमालेबाट संसद्का काम कारबाहीलाई अवरोध गर्ने कार्य हुँदै आएको छ । हुन त एमालेका अध्यक्षले आपूm प्रधानमन्त्री रहँदा पनि असंवैधानिक हिसाबले दुई पटक प्रतिनिधि सभा विघटन गर्नुभएको थियो । त्यसैले हरहालतमा यो प्रतिनिधि सभालाई कामकाज विहीन, निस्प्रभावी, विजिनेस विमुख र परिणाम रहित बनाउनु नै उहाँ अनि उहाँको दलको अभिप्राय हो भन्नेहरू पनि छन् । प्रजातन्त्रमा दलका आफ्ना फरक राजनीतिक...

लोकतन्त्रका अपेक्षित आयाम

अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनको अगुवाइमा यही हप्ता हुने लोकतन्त्रसम्बन्धी शिखर सम्मेलनमा नेपालका प्रधानमन्त्रीले भाग लिँदै हुनुहुन्छ । विश्वभर प्रचलित र परीक्षणित शासन व्यवस्थामध्ये लोकतन्त्र सर्वोत्कृष्ट अनि लोकप्रिय मानिन्छ । यद्यपि यसका फरक÷फरक स्वभाव र प्रकृति हुन सक्छन् । लोकतन्त्रको प्राण मानिने निर्वाचन अनि त्यसका सारथि तथा संवाहक मानिने राजनीतिक दलहरूका आधारमा बहुदलीय, दुईदलीय, एकदलीय, मुख्य दलीय...

विकासको मौलिक मार्गचित्र

लामो राजनीतिक अस्थिरता र सङ्क्रमणको अन्त्यपछि पछिल्लो केही समययदेखि विकास मात्र सबै नागरिकको एउटै अपेक्षा बनेको छ । अपेक्षित विकास हुन नसकेमा निराशासँगै गुनासाहरू व्यापक छन् । प्रत्येक सरकारले देशको विकासमा आफूले सक्दो प्रयास गरेको दाबा गर्ने प्रचलन एक सामान्य तर स्थायी विशेषता नै बन्दैछ । यद्यपि विकास भनेको केवल ठूला घर, घना सहर, सिमेन्ट अनि रडको जङ्गल र फराकिला सडक मात्र होइनन् । आत्मस्वाभिमान, नागरिक संस्कार...

मार्क्सवादमा पुनर्व्याख्या आवश्यक

हरेक परिस्थितिसँग मिलाउन वरिष्ठ अर्थशास्त्री, दार्शनिक वा राजनीतिज्ञ भन्दै बहुधारमा चिनाइने हस्ती कार्ल मार्क्सले सन् १८६७ देखि १८८३ बीच ‘दास क्यापिटल’ नामक पुस्तकका तीन शृङ्खला लेखे । उनले १८४८ मा लेखेको ‘कम्युनिस्ट मेनिफेस्टो’ शीर्षकको राजनीतिक घारणा–पत्र विश्वभर चर्चित भयो । भौतिक सम्पत्तिलाई मानिसबीचको अन्याय, शोषण, दमनको कारण बताए । अडाम स्मिथले १७७६ मा ‘वेल्थ अफ नेसन’ लेख्दै आर्थिक–भौतिक सम्पन्नतालाई...

बदलिएको सरकारका बदलिनुपर्ने संस्कार

राजनीतिक दलहरूबीच अन्तरदलीय तथा आन्तरिक दुवै खालका रस्साकस्सीपछि देशमा नयाँ सरकार निर्माण भएको छ । मौजुदा संसद्मा सर्वाधिकको समर्थनसहित भारी विश्वास पाएकाले यो सरकार मात्र अहिलेको आवश्यकता र सम्भावनामा थियोे भन्ने प्रस्ट हुन्छ । अति सतही विश्लेषणमा रमाउनेहरूले यदाकदा उक्त सङ्ख्याको विश्वासको मतले राज्यका कुनै अङ्गले गैरकानुनी काम गरेमा महाअभियोगको प्रस्ताव पारित हुनसक्ने सन्देश दिएको व्याख्यासमेत गरेको...