लोकतन्त्रमा सञ्चारको योगदान

नेपालमा लोकतन्त्र स्थापना र पुनस्र्थापनाका लागि धेरै नेपाली सपुतको योगदान छ । राणाको १०४ वर्षे तानाशाहीतन्त्रको समाप्तिका क्रममा चार शहीदले लोकतन्त्रका लागि आफ्नो भौतिक शरीर नै उत्सर्ग गरेको घटनादेखि विभिन्न कालखण्डमा लोकतन्त्रको पक्षमा लड्दा धेरै नेपालीको रगत बगेको छ । ७० वर्षको लोकतान्त्रिक अनुभवले नेपालमा यसको विकासका लागि धेरै काम गर्न बाँकी छ । लोकतन्त्रलाई संस्कार, संस्कृति र मनोवैज्ञानिक रूपमा आत्मसात्...

पुँजीवादका कारण लोकतन्त्र सङ्कुचनमा

विश्वमा पुँजीवाद र लोकतन्त्रको सफल कार्यान्वयन र प्रवद्र्धनबाट समृद्धि हासिल गर्न सकिन्छ भन्ने कल्पना गरिएको छ । समाजवादी शासन प्रणाली पूर्ण रूपमा अवलम्बन गर्दा लोकतान्त्रिक प्रणालीमा समझदारी हुन पुग्छ । लोकतन्त्रमा पुँजीवाद विश्वभर फैलिँदै गएको छ । लोकतन्त्र र पुँजीवाद एकअर्काका परिपूरकका रूपमा स्थापित हुँदै गएको अनुभूति हुन थालेको छ । यी दुवै प्रणाली एकैसाथ विकसित हुँदै जाने अर्थमा समेत अध्ययन गर्न थालिएको...

सार्वजनिक खरिद व्यवस्थापनका चुनौती

सार्वजनिक खरिद व्यवस्थापनको बहुआयामिक महìव हुन्छ । विश्वभरका सार्वजनिक निकायहरू यसलाई व्यवस्थित गर्नका लागि प्रयास गर्दै आएका छन् । प्रायः धेरै देशले जम्मा वार्षिक बजेटको ६० देखि ७० प्रतिशतसम्म सार्वजनिक खरिदमा खर्च गर्दै आएको देखिन्छ । सार्वजनिक खरिद व्यवस्थापनभित्र सार्वजनिक निकायले राष्ट्रको कोष खर्च गरी आवश्यक पर्ने सामग्री, सेवा खरिद गर्नेदेखि ठेक्कापट्टा लगाउने, विकास निर्माणका कार्य गर्ने र अन्य आवश्यक...

नेपालमा चिनियाँ लगानी

नेपाल र जनगणतन्त्र चीनबीचको सम्बन्ध अत्यन्त पुरानो र प्रगाढ छ । यो सम्बन्ध अत्यन्त मैत्रीपूर्ण र सौहार्दताको विकास गर्दै अगाडि बढेको छ । नेपाली कलाकार अरनिको र राजकुमारी भृकुटीको चीन भ्रमण र चिनियाँ यात्री विद्वान् फा सियन र स्वान जाङ्गको नेपाल भ्रमणबाट ऐतिहासिक असल सम्बन्धको प्रारम्भ भएको हो । दुई देशका बीच सन् १९५५, १ अगस्तमा कूटनीतिक सम्बन्ध कायम भएपछि दुईपक्षीय समझदारी, सहयोग, समर्थन र सम्मानका आधारमा उच्चस्तरको...

लोक सेवाका चुनौती

लोक सेवा आयोगजस्ता संवैधानिक निकायको सुदृढीकरणले लोकतन्त्रको संस्थागत विकासमा मार्गप्रशस्त गर्छ । नेपालको लोक सेवा आयोग विगत चार दशकदेखि सबल प्रणाली र सूत्रका आधारमा अघि बढेको छ । निश्चित मूल्य, मान्यता एवं मापदण्ड अवलम्बन र निष्पक्षताको प्रत्याभूति गर्दै योग्यता प्रणालीको संरक्षकको भूमिका निर्वाह गर्दै आएको छ । यसले प्रतिस्पर्धीलगायत अन्य सम्बन्धित पक्षबीच विश्वसनीयता कायम गर्न धेरै हदसम्म सफल भएकाले यो...

समावेशीकरणले समेट्नुपर्ने मूलभूत विषय

प्रायः सबै देशमा सबल र दुर्बल वर्गहरूको उपस्थिति पाइन्छ । यस्ता वर्गमा पर्ने व्यक्तिहरू सबै समाजमा र जातमा पाइन्छन् किनकि यो नै सबैमा लागू हुने प्राकृतिक नियम हो । प्रकृतिले नै सबै मानिसमा विविध प्रकारका असमानता सिर्जना गरिदिएको हुन्छ । यसरी असमान अवस्थामा रहेकाहरूमध्ये दुर्बल पक्षलाई सबल पक्षको समकक्ष अथवा हरदृष्टिले समान बनाउने विषय आफैँमा असम्भव छ तर यतिखेर यो सबै राष्ट्रको साझा चासोको विषय बनिराखेको छ । कमजोर...

न्यायपालिकाको अस्तित्वमाथि चिन्तन

...

सुशासनको कार्यदिशा

सुशासन शब्दले जनप्रिय शासनलाई आत्मसात् गर्दछ । यो आफैँमा आदर्श शासनको परिकल्पना हो । यसले लोकतान्त्रिक मूल्य र मान्यतालाई स्वीकार गर्दै शासन प्रक्रिया संचालनगर्ने भएकाले सर्वसत्तावाद, तानाशाहीतन्त्र, साम्यवादमा सुशासन कायम हुन सक्दैन । त्यसैले सुशासनमा जति पनि नयाँ नयाँ अभ्यासहरू प्राय सबै लोकतान्त्रिक देशहरूले मात्र अवलम्बन गर्दैछन् ।

एमसीसीप्रतिको भ्रम र यथार्थ

पृष्ठभूमि– केही वर्षदेखि राष्ट्र एमसीसीमय भएको छ । संसद् चालू छ र एमसीसीका उपाध्यक्षसहितको टोली नेपाल आई नेताहरूसँग भेटघाट गरेर तथ्य जानकारी गराई फर्किसकेको छ । यसै संसद्बाट एमसीसीका बारेमा निर्णय लिइने भनिँदै छ । सत्तारूढ गठबन्धनका दलहरूबीच यसलाई पारित गर्ने वा नगर्ने विषयमा मतैक्य देखिँदैन । यही मुद्दाका कारण सत्ता गठबन्धन टुट्ने, नयाँ दलसँग गठबन्धन हुने, संसद् नै विघटनको अवस्था सिर्जना भई देश निर्वाचनमा जाने,...

एसिड आक्रमण र बलात्कार नियन्त्रणमा सक्रियता

नेपालमा एसिड आक्रमण, बलात्कार, घरेलु हिंसा, दहेज, छाउपडीजस्ता जघन्य अपराध र सामाजिक विकृतिको नियन्त्रण अपेक्षित रूपमा हुन सकेको छैन । समावेशीकरणको नीति, सामाजिक जागरण र सचेतनाको विकास, लैङ्गिक समानताजस्ता विषयहरूमा संवैधानिक प्रतिबद्धता हुनुको साथै देशका कानुनहरू यसलाई नियन्त्रण र निस्तेज गर्नेसम्बन्धमा बेलाबखत परिमार्जन हुँदै आएका छन् । तथापि यस प्रकृतिका अपराधहरू नियन्त्रण पूर्ण रूपमा हुन सकेका छैनन् । यी...