छोराछोरीको बाबु (कथा)

आजभन्दा पच्चीस वर्ष अगाडि बुहारी भएर यो घरमा भित्रिएकी थिएँ । पूरै तामझामका साथ चितवनबाट मलाई गाडीमा लिएर आएको थियो उसले । कहिलेकाहीँ सम्झन पुग्छु ती पुराना कुरा । गाडीको अगाडिको सिटमा हामी दुई दुलहादुलहीका रूपमा बसेका थियौँ । जन्ती गएकाहरूले हामीलाई जिस्क्याइरहेका थिए । गीत घन्किरहेको थियो तर मेरो पूरै ध्यान दुलहातिर गइरहेको थियो । बसले घरीघरी ब्रेक लगाउँदा, उसले मलाई समाउँदा पनि कति आनन्द लागिरहेको थियो । अझ साथीहरूले...

पहाडीको जिजीविषा

दुईवटा कथासङ्ग्रह, एउटा उपन्यास, दुईवटा गीतसङ्ग्रह, दुईवटा नियात्रा, दुईवटा नाटकसङ्ग्रह, चारवटा कवितासङ्ग्रह, दुईवटा मुक्तकसङ्ग्रह, छवटा आलेखसङ्ग्रह, जेल डायरी, दुईवटा प्रबन्ध र निबन्धसङ्ग्रह, एउटा अङ्ग्रेजी कवितासङ्ग्रह र एउटा हिन्दी कवितासङ्ग्रह गरी २९ वटा साहित्यिक कृतिका सर्जक चिरपरिचित स्रष्टा कृष्ण पहाडीको पच्चीसवटा आलेख सङ्कलन गरिएको पुस्तक ‘जगत्मुखी, जीवनमुखी, सेवामुखी जिजीविषा’ (२०७६) सार्वजनिक भएको...

मुन्दुमी मिथकमा लिम्चिमबुङ

किरात राई जातिको मुन्दुमी मिथकमा ‘लिम्चिमबुङ’ फूलको चर्चा पाइन्छ । मिथकमा लिम्चिमबुङलाई भेटघाटको चिनो, सम्झनाको चिनो र मिलनको चिनोका रूपमा लिइन्छ । यो फूललाई ‘लेम्चोङ्सी’ र ‘लुम्चुङबुङ’ पनि भनिन्छ । शाब्दिक अर्थमा ‘लिम्चिम’ भनेको गुलियो र ‘बुङ’ भनेको फूल हो । अर्थात् गुलियो फूल भन्ने यसको अर्थ हुन्छ । यसको फल पाक्दा गुलियो हुने भएकाले लिम्चिमबुङ भनिएको हो । लिम्चिमबुङको नेपाली नाम भने ‘पट्पटे’ हो । पात छिप्पिएपछि...

मृत्युसँगको डर

लाखौँ वर्षको इतिहासमा मानिस मृत्युसँग जति अरू कसैसँग डराएको छैन । मृत्यु अनिवार्य सत्य भए पनि यसैसँग मान्छे डराइरहेको छ । मृत्युसँग नडराए यसको पीडा कम हुने र डराएर भाग्न खोजे झन् पीडादायी हुन्छ । साथै मृत्युको डरले मानिस हरेक पल मानसिक पीडामा मृत्युको नजिक पुग्छ । आज केही मानिसले मृत्युको डर देखाएर शोषण गरिरहेका छन् । जस्तै स्वर्ग नरकजस्ता कुराको हावादारी डर सिर्जना गरेर आफ्नो स्वार्थ पूरा गरिरहेका छन् ।

वैश्रवण कामदोही मुद्रा

विश्वमा सबैभन्दा पहिले मुद्राको सुरुवात ईसापूर्व सात सयतिर भएको हो । नेपालमा भने लिच्छवि राज्यकालमा श्री मानाङ्क मुद्राको प्रादुर्भाव भएको थियो । यसको करिब १५७ (कतै ३१) वर्षपछि वैश्रवण मुद्रा चलनचल्तीमा आयो । शक्तिशाली महासामन्त अशुंवर्मन (अंशुवर्मा) को मृत्युपछि लिच्छवि राजा शिवदेव प्रथमको वंशाणुगत वैध छोरा उदयदेव ईसं ६२१ मा राजा बन्न सफल भए । अशुंवर्मनले राज्यलाई जति स्थिर बनाउन सके राजा उदयदेवले यो काम गर्न...