गरिबी निवारणका मुद्दा

गरिबी भन्नेबित्तिकै मानिसले बाँच्नका लागि खाना, लत्ताकपडा, आवास, खानेपानी, सर्वसुलम स्वास्थ्य र शिक्षाजस्ता आधारभूत आवश्यकताको अभावलाई बुझिन्छ । पश्चिमाले दैनिक छ डलरभन्दा कम आम्दानी हुने मानिसलाई अति गरिब भनेर मानेका छन् । दिगो विकासका पक्षधरले प्रकृतिसँग मिलेर प्राकृतिक जीवन जिउन सक्नुलाई सम्पन्नता मानेको छ । अमत्र्य सेनले गरिबीलाई आम्दानीका आधारमा मात्र हेर्ने होइन कि आत्मसम्मानपूर्ण ढङ्गले बाँच्न नपाउने...

स्थानीय निर्वाचनको सान्दर्भिकता

सत्तासीन गठबन्धनले आउँदो जेठभित्र स्थानीय तहको निर्वाचन सम्पन्न हुने गरी मिति तोक्न प्रधानमन्त्रीलाई अख्तियारी दिएको छ । स्थानीय तह जनप्रतिनिधिको म्याद आउँदो वैशाख मसान्तमा सकिँदै छ । तोकिएको समयभित्रै निर्वाचन हुनुपर्छ भनेर सत्ताको नेतृत्व गरिरहेको नेपाली काँग्रेसका नेताहरूले दबाब दिँदै आएका थिए । प्रमुख प्रतिपक्ष दल नेकपा (एमाले)ले पनि तोकिएको मितिमा निर्वाचन सम्पन्न गर्न आग्रह गर्दै आएको थियो । गठबन्धनले...

सार्वजनिक प्रशासनमा उत्तरदायित्व

सार्वजनिक प्रशासनलाई विस्तृत अर्थमा लिँदा सरकारको नीतिको विकास, कार्यान्वयन र अध्ययन संयन्त्रका रूपमा लिने गरिन्छ । सार्वजनिक प्रशासन सरकारको संयन्त्रात्मक भूमिका निर्वाह गर्ने सङ्गठन भएकोले सार्वजनिक सेवा प्रवाह गर्ने नागरिक समाजलाई सबल बनाउने र सामाजिक न्याय गर्ने अङ्ग हो । निजामती सेवा, सार्वजनिक प्रशासन र कर्मचारीतन्त्रलाई प्रायःजसो सन्दर्भमा समअर्थीको रूपमा लिने गरिन्छ । निजामती सेवा राजनीतिक कार्यकारिणीको...

फ्लोर क्रस दलीय मान्यता विपरीत

संसदीय प्रणालीमा फ्लोर क्रसका घटना विरलै हुने गर्छन् । अहिले नेपालमा यस्तै देखिएको छ । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले संविधानको धारा ७६ को उपधारा (३) मा प्रवेश गरेको तर धारा ७६ को (४) बमोजिम विश्वासको मत नलिई धारा ७६ (५)को प्रक्रियामा सामेल भएपछि संविधानको धारा ७६ (२) बमोजिम सरकार गठनको म्याद गुजारेर बस्नुभएका प्रतिपक्षी नेता शेरबहादुर देउवा सत्तापक्षका सांसद्समेतको हस्ताक्षर बोकी प्रतिपस्पर्धामा उत्रनु भयो । प्रधानमन्त्री...

कार्यकर्ता लम्पट होइनन्

हरेक राजनीतिक पार्टीका कार्यकर्ता आलोचनात्मक चेत हुन् । आलोचनात्मक चेत भनेको पार्टीलाई सत्मार्र्गमा हिँडाउने सुझाव सूत्र हो, निन्दा होइन । आलोचना र निन्दाबीच फरक छ । आलोचनामा करुणा रहन्छ भने निन्दामा घृणा र अहङ्कार । आलोचनामा सुध्रियोस् भन्ने कामना हुन्छ भने निन्दामा अर्काको आत्मालाई चोट पुगोस् भन्ने भावना । पापको विरोध गर्नु आलोचना हो भने पापीको विरोध गर्नु निन्दा । यस अर्थमा कार्यकर्ता भनेको सुझावविनाको...

भ्रष्टाचार न्यूनीकरणमा पलाएको आशा

हाम्रो मुलुकको शासन प्रशासनमा सुशासन कायम गर्ने प्रमुख जिम्मेवारी अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगको हो । सो आयोगका प्रमुख आयुक्त प्रेमकुमार राईले तथ्य र प्रमाणले भेटेसम्म कसैलाई नछोड्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्नु भएको छ । नेपाली नागरिक समाज र आम जनताले अपेक्षा गरेअनुसार नै विधि प्रक्रिया र कानुनसम्मत ढङ्गले प्रभावकारी कदम चालेमा यो असम्भव पनि छैन । उहाँको यो प्रतिबद्धता असल शासन र समृद्ध समाजको निम्ति शुभ सङ्केत...

विज्ञानमा महिला पहुँच

अन्तर्राष्ट्रिय जगत्ले हरेक क्षेत्रमा महिला र पुरुषको समान पहुँच बनाउनका लागि वा लैङ्गिक समानताका लागि विभिन्न दिवस र अभियानहरू चलाउँदै आइरहेको छ । जसमध्ये फेब्रुअरी ११ तारिखमा विज्ञानमा महिला पहुँचको अन्तर्राष्ट्रिय दिवस पनि एक हो । आधुनिक विश्वमा विज्ञान र प्रविधि अनि नवप्रवर्तनमा महिलाहरूको योगदानको कदर गर्ने विशेष दिनको रूपमा यो दिनलाई लिइन्छ ।

स्थानीय शासकीय अभ्यास

स्थानीय विषयलाई व्यवस्थित गर्न साधन, शक्ति र समुदायको पारस्पारिक अभ्यास गर्नु नै स्थानीय शासकीय व्यवस्था हो । केन्द्रबाट स्थानीय तहको चाहना र आवश्यकता आाधारभूत तहमा सम्बोधन नहुुने, केन्द्रले अत्यधिक शक्ति प्रयोग गर्ने र साधन स्रोतकोे अत्यधिक दुरुपयोग समेत हुने, स्थानीय चाखलाई पनि सन्तुलनमा राख्नुपर्ने एवं स्थानीय तहको सम्भावना र क्षमताको उपयोग गरी राज्य प्रणालीलाई जनबोधी र प्रभावकारी बनाउनसमेत स्थानीय सुशासन...

झाङ्गिँदो नकारात्मक प्रवृत्ति

आजकल नेपाली समाजमा नकारात्मक प्रवृत्ति झाँगिदै गएकोे छ । अरूले गरेको राम्रो रचनात्मक कार्यलाई नदेख्ने र अरूप्रति शुभेच्छा पनि नचाहने उल्टै भ्रम सिर्जना गर्दै हिँड्ने प्रवृत्तिले समाज सङ्क्रमित छ । यस्ता प्रवृत्तिलाई शकुुुनी प्रवृत्ति भनिन्छ । यसले समाजमा शान्ति र विकासभन्दा अन्तरकलह वृद्धि गर्छ र विकासको गति अवरुद्ध हुन पुग्छ । आज त्यही नियति भोग्न समाज बाध्य छ । राज्यको पनि समय छउन्जेल राष्ट्रिय मुद्दाहरूमा...

समाजमा झाँगिदो नकारात्मक प्रवृत्ति

आजकल नेपाली समाजमा नकारात्मक प्रवृत्ति झाँगिदै गएकोे छ । अरूले गरेको राम्रो रचनात्मक कार्यलाई नदेख्ने र अरूप्रति शुभेच्छा पनि नचाहने, उल्टै भ्रम सिर्जना गर्दै हिँड्ने प्रवृत्तिले समाज सङ्क्रमित भएको छ । यस्ता प्रवृत्तिलाई शकुुुुनी–प्रवृत्ति भनिन्छ । जसले समाजमा शान्ति र विकासभन्दा अन्तरकलह वृद्धि गर्छ र परिणामतः विकासको गति अवरुद्ध हुन पुग्छ । राज्यचरित्र पनि समयमै राष्ट्रिय मुद्दाहरूमा गम्भीर भई छलफल नगर्ने...