पुँजीवादी विकासमा समाजवादी अपेक्षा

नेपालको संविधानले लोकतान्त्रिक मूल्य र मान्यतामा आधारित समाजवादप्रति प्रतिबद्धता जनाएको छ । तर, अहिलेको विश्वव्यवस्थाको अगुवाइ भने पुँजीवादले गरेको छ । हाम्रो मुलुकमा पनि पुँजीवादले समाज, राजनीति र अर्थतन्त्रमा जबर्जस्त प्रभाव पारेको छ । समाजवाद हँुदै साम्यवादलाई आफ्नो राजनीतिक गन्तव्य बताउने कम्युनिस्ट पार्टीले २०७२ सालको संविधान जारी भएपछि लगातार सरकार चलाउने अवसर भने प्राप्त गरेका छन् । तर, अहिले समाजवाद...

आमा अर्थात् धर्ती

आज वैशाख २८ गते, आमाको मुख हेर्ने पर्व, मातृ औँसी । माता भन्नु धर्ती, धरणी वा पृथ्वी हो जुन स्वर्गभन्दा प्यारो हुन्छ । त्रेता युगमा भगवान् श्रीरामले लङ्का विजय गरेपछि भाइ लक्ष्मणले स्वणर््ापुरी लङ्कामै बस्न अनुरोध गर्दा जवाफमा श्रीरामले भन्नुभएको थियो – अपि स्वर्णमयी लङ्का न मे लक्ष्मण रोचते । जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसि ।। अर्थात् भाइ लक्ष्मण, सुनको लङ्का भए पनि मलाई मेरै जन्मभूमि प्यारो छ । विश्वभर पैmलिएको...

महामारीमा उच्च मनोबल

ग कसैको चाहनाको विषय हुँदैन, त्यसमा पनि महामारीको नाम सुन्नासाथ मानिस त्रसित हुन्छ । मानव समाजले बेलाबखत महामारी भोग्दै आइरहेको छ । मानिसले बेलाबेलामा आफ्नो अस्तित्वमा नै सङ्कट परेको महसुस गरेका छन् । महामारीले गर्दा अनगिन्ती मानव जीवन तहसनहस हुनेगरी रोग विस्तार भइदिँदा एउटा युग परिवर्तन हुन्छ, मूल्य–मान्यता संस्कृति, चालचलन सबै बदलिन्छ । कहिलेकाहीँ कुनै सभ्यता नै समाप्त हुन्छ । कुनै महामारी यति भयावह हिसाबले...

नेपालमा भूस्वामित्व र भूउपयोग

मानव सभ्यताको विकास र विस्तार भूगोल वा भूमिबाट भयो । नेपालको सन्दर्भमा खसान सभ्यता, लुम्बिनी सभ्यता, जनक सभ्यता, मैथिली सभ्यता, किरात सभ्यता आदि भूगोल र भूमि उपभोग त्यसको उत्पादन सम्बन्धले विकसित र समृद्ध बनाउँदै ल्याएको हो । नेपालको भूस्वामित्व र भूउपयोगको इतिहास किपट, विर्ता, उखडाजस्ता भूप्रथाबाट सुरु भएको देखिन्छ । प्राचीनकालमा किपटिया लिम्बूहरूले ढाँडफाँड, छरपोक गर्दै भूमिमाथि स्वामित्व कायम गर्दै आए । विक्रम...

परीक्षाको अन्योल (सम्पादकीय)

कोभिड–१९ (कोराना) सङ्क्रमणको दोस्रो लहर तीव्र गतिमा फैलिरहेकाले यसवर्ष लिनुपर्ने विभिन्न तहका शैक्षिक परीक्षा सञ्चालनमा अन्योल भएको छ । विश्वविद्यालयअन्तर्गत स्नातक तहका चैत अन्तिमदेखि वैशाखको दोस्रो हप्ताका लागि तय गरिएका र सञ्चालन भइरहेका सबै परीक्षा स्थगित छन् । यस्तै, माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसईई) र कक्षा १२ को परीक्षा सम्बन्धमा पनि खास निर्णय भएको छैन तर कक्षा ११ को परीक्षा आन्तरिक मूल्याङ्कन विधिसमेत...