जवाफदेहिता बढाउने प्रयास

सार्वजनिक प्रशासनको कार्यसम्पादन स्तरका आधारमा नै कुनै पनि मुलुकको विकास र सुशासनको स्तर निर्धारण हुन्छ । स्थायी सरकार (डे अफ दि गभन्र्मेन्ट)का रूपमा रहेको सार्वजनिक प्रशासनलाई जति कार्यमूलक र स्वयं उत्साही बनाउन सकियो, त्यसकै सापेक्षमा सरकार विश्वासिलो र जनमुखी बन्ने गर्दछ । राज्यका संरचना तथा प्रशासनिक कार्यविधि सार्वजनिक प्रशासनलाई जवाफदेही बनाउन नै व्यवस्थित गरिन्छन् । नेपालको सार्वजनिक प्रशासनको जवाफदेहिता...

सार्वजनिक प्रशासनमा वृत्ति विकास

सार्वजनिक प्रशासनको व्यावसायिक क्षमताको सापेक्ष्यतामा नै सरकारको प्रभावकारिता निर्धारण हुन्छ । कर्मचारीमा क्षमता विकास र त्यसको कार्यमूलक उपयोगबाट सेवाग्राही, सङ्गठन र स्वयं कर्मचारीको सन्तुष्टि विस्तार गर्न सकिन्छ । वृत्ति वा व्यावसायिकता विकास तालिम र प्रमोसनभन्दा बृहत् विषय हो । यसको मुख्य ध्येय कर्मचारीमा यस प्रकारको ज्ञान, सीप, लगनशीलता र कार्यप्रेरणा विकास गर्नु हो जसले सङ्गठनको वर्तमान र भविष्यको आवश्यकता...

बहुस्तरीय शासनको अभ्यास

आधुनिक उदारवादी शासन प्रणाली शास्त्रीय शक्ति अभ्यासको साँघुरो सीमाबाट माथि उठेको छ । शासन प्रणालीले शासनको अवधारणाबाट सहकार्य र सबै क्षेत्रको ज्ञान, सीप र सम्भावना उपयोग गर्नेतर्फ फड्को मारेको छ । शक्ति अभ्यासका पात्रहरू शासक र शाषितको भन्दा सरोकारवालाको सहसम्बन्धीय भावना आबद्ध हुँदैछन् । सम्बन्ध र अन्तक्र्रियाका धेरै माध्यम खुला भएका छन् । यस अर्थमा व्यापक सहकार्यमार्फत वैधता र व्यावसायिकता विस्तारले राज्यका...

वित्तीय प्रतिवेदन सुधारका पक्ष

आर्थिक कारोबार गर्ने निकायको दायित्व विवरण तयार गरी प्रतिवेदन गर्नु पनि हो, जसबाट सर्वसाधारणले कारोबारका विषयमा यथार्थ जानकारी प्राप्त गर्न सक्छन् । वित्तीय विवरणका आधारमा नै वार्षिक आर्थिक कारोबार तथा सम्पत्ति दायित्वको अवस्थाका बारेमा सर्वसाधारणले जानकारी पाउँछन््, सरकारले बजेट सुधार गर्ने सूचना पाउँछ, लेखापरीक्षकले जबाफदेहिताको मूल्याङ्कन गर्न सक्छ र संसद्ले आफूले दिएको स्वीकृतिअनुसार कारोबार भए नभएको...

विकास लक्ष्यको नयाँ रणनीति

दस वर्षअघि विकासविद् तथा सरकारका उच्च प्रतिनिधिको रियो+२० सम्मेलनले ‘हामीले चाहेको विश्व’ को विकास परिदृश्य कार्यान्वयनका लागि दिगो विकासको लक्ष्यखाका कोरेको थियो । यसले विकास, सुरक्षा र मानव अधिकार मानव मात्रका साझा लक्ष्य हुन्, जसलाई प्राप्त गर्न देशगत प्रयास मात्र पर्याप्त हँुदैन भन्ने मान्यता राखेको थियो । राष्ट्रिय, अन्तर्राष्ट्रिय, स्थानीय तहका सबै संरचना र राज्यबाहिरका पात्रको सामूहिक प्रयास नभई विश्वका...

सार्वजनिक सेवा राष्ट्रिय नीति

नेपाल एकीकरणदेखि राज्य प्रणालीलाई क्रियाशील बनाउने संयन्त्रको रूपमा सार्वजनिक सेवा अस्तित्वमा रहँदै आए पनि यसलाई परिचालन गर्ने विधि र आधारका विषयमा अहिलेसम्म पनि खासै ध्यान दिइएको छैन । न यसलाई सञ्चालन गर्ने नीति छ, न यसका मूल्य नै घोषणा गरिएका छन् ।

सार्वजनिक नीति अनुगमन

सार्वजनिक नीतिहरूको निर्माण र कार्यान्वयनले सामाजिक आचार व्यवहार व्यवस्थित हुन पुगी सुशासन र समृद्धि संस्था हुने हो तर नेपालमा सार्वजनिक नीतिहरू कसरी कार्यान्वयन भएका छन्, नीति कार्यान्वयनमा कहाँ अवरोध छ र ती अवरोध कसरी फुकाउन सकिन्छ भन्ने विषय उपेक्षित छ । नीति संस्कृति नबसेको समाजमा नीतिहरूको निरन्तर अनुगमन गरी नीतिग्राहीलाई नीतिलाभमा आश्वस्त पार्नु आवश्यक हुन्छ । सुशासन नीति प्रभावकारिताको परिणाम हो ।

सङ्घीयता र अन्तरसरकारी समन्वय

धेरै शासकीय तहले राज्य सञ्चालनलाई वैध, सहभागितामुखी र समावेशी बनाउँछ भन्ने अपेक्षाका साथ लोकतान्त्रिक मुलुकले सङ्घीय शासन पद्धति अपनाएका छन् । सङ्घीयता अभ्यास गर्ने मुलुकहरूमा धेरै असमानताबीच केही आधारभूत कुरामा समानता पाइन्छ, जसलाई सङ्घीयताका विशेष गुण भन्न सकिन्छ । जस्तो कि एकभन्दा बढी शासकीय तह वा सरकार, संविधानले नै शासकीय तहहरूलाई कार्यकारी, विधायिकी र वित्तीय अधिकार निक्षेपण, तल्ला शासकीय तहहरूबाट संसद्को...

बजेट चक्रका चरणबीचको सम्बन्ध

प्रायजसो सरकारहरू बजेटलाई शास्त्रीय रूपमा सोच्ने गर्दछन् । जसअनुसार बजेट सरकारको वित्तीय गुरु योजना हो । जसमा अनुमानित आय, प्रस्तावित खर्चका आधारमा गरिनु पर्ने कार्यहरू र त्यसका लागि आवश्यक साधन, स्रोतको व्यवस्था गरिएको हुन्छ । तर आधुनिक अर्थमा बजेट एक आर्थिक वर्षको आर्थिक दर्शन, नीति, प्राथमिकता र स्रोत साधनको समष्टिका अर्थमा लिइन्छ । यस आधारमा बजेट समस्त अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउने आधार हो । बजेटमा अर्थतन्त्रका...

सङ्घीय प्रणालीमा नीति समन्वय

लोकतान्त्रिक शासन पद्धतिमा नीति राज्य सञ्चालनको आधार हो । नीति प्रक्रियाका आधारमा सर्वसाधारण र सरकार एक–अर्कामा आबद्ध भई प्रणाली निर्माण एवं संस्थागत गर्दछन् । नीतिले कार्यव्यवहारलाई नतिजासम्म पु¥याउँछ । नीतिले राज्य र नागरिकको सीमा र सम्बन्ध द्योतन गर्छ, अधिकार र कर्तव्य उल्लेख गर्छ । त्यसैले नीति व्यवस्थापनका चरणहरू वास्तविक हुनुपर्दछ । नीतिलाई वास्तविक बनाउन यसका चरणबद्ध प्रक्रियालाई सावधानीपूर्वक ध्यान...