कोरोनाले देखाएको प्रकृति

सन् २०१९ डिसेम्बर ३१ मा चीनको वुहान सहरबाट देखिएको कोरोना भाइरस (कोभिड– १९) ले आज विश्व अर्थतन्त्रमा एक कहालीलाग्दो चुनौती थपिदिएको छ भने यसले मानवजातिमा स्वास्थ्य समस्याका अतिरिक्त मानसिक तनावसमेत थपिदिएको छ । भोकमरी, आर्थिक मन्दी, रोजगारीमा व्यापक कटौती हुने जस्ता समस्या यसले निम्त्याउने प्रष्टरूपमा देखिन थालेको छ । बन्दाबन्दीपश्चात् विश्वका प्रायः सबै देशले आफ्ना उद्योग कलकारखाना बन्द गर्नु, सवारीसाधनको प्रयोगमा...

जातीय विभेद अन्त्यको सङ्कल्प (सम्पादकीय)

नेपालमा जातीय छुवाछूतको लामो शृङ्खला छ । वैदिककालीन समाजमा वर्णव्यवस्था र त्यसका आधारमा वर्णाश्रम भए पनि जातीय छुवाछूतको व्यवहार थिएन । पछि क्रमशः वर्णाश्रमलाई जातीय विभेदको आधार बनाइएको हो । यसर्थ धार्मिक मतअनुसार जातीय विभेद अधर्म र पाप हो । वैज्ञानिकरूपमा प्रजातीय (रेसियल) विभाजनलाई ककेसियन, मङ्गोल र निग्रो भनेर विभाजन गरिए पनि जातिप्रथा समाजले बनाएको विभेदकारी नियममात्र हो । यसको कुनै वैज्ञानिक आधार छैन ।...

बजेटमा श्रम, शिक्षा र स्वास्थ्य

संसद्मा बजेटमाथि छलफल जारी छ । कोरोनाको यो भयावह अवस्थामा बनाइने बजेट स्वास्थ्य सेवाको विस्तार र रोजगारी सिर्जनामा केन्द्रित हुनु स्वाभाविक छ । पुँजीवादी उत्पादन सम्बन्ध र जीवन पद्धतिको कारण गैर–कृषिक्षेत्र र सहरकेन्द्रित हँुदै गएको श्रमशक्तिलाई गाउँ फर्काउँदै रोजगारीको प्रमुख क्षेत्र कृषि र कृषि उत्पादनमा आधारित उद्योग व्यवसायमा लक्ष्यित गरिरहँदा श्रम, स्वास्थ्य र शिक्षाबीचको अन्योन्याश्रित सम्बन्धमा...

सीमामा प्रविधीकरण

आतङ्कवाद, आपराधिक क्रियाकलाप, हातहतियार ओसारपसार आदि खतराका कारण सीमासुरक्षाको अवधारणा धेरै विकसित भएको छ । कुनै पनि राष्ट्रको सार्वभौमसत्ता जोगाउन सीमासुरक्षाले अत्यन्तै ठूलो भूमिका खेलेको हुन्छ । यसले लागुपदार्थ, हातहतियार, र प्रतिबन्धित गैरकानुनी आन्दोलनबाट राज्यहरूलाई सुरक्षा दिन्छ । विश्वका विभिन्न देशबीच सम्बन्ध बिग्रनुको कारण सिमानालाई लिइन्छ । देशको कूटनीतिक सम्बन्धदेखि देशको आर्थिक, प्रशासनिक,...

रुकुम घटनाका प्रश्न

अन्तरजातीय विवाहको विषयलाई लिएर जेठ १० गते रुकुम पश्चिममा मानव सभ्यतालाई नै गिज्याउने घटनामा छजना युवाले ज्यान मात्र गुमाएनन्, एकदर्जन जति घाइते पनि भए । यस घटनाले नेपाली समाजको एक कुरूप चित्रमात्र प्रस्तुत गरेन, केही ज्वलन्त सवालहरू पनि जन्माएको छ ।